FILM !
WAD, OVERLEVEN OP DE GRENS VAN WATER EN LAND
De Wadden, zoals je ze nog nooit gezien hebt. Door Ruben Smit, ecoloog en verhalenverteller, die eerder de succesfilm “De Nieuwe Wildernis” maakte over de Oostvaardersplassen (800.000 kijkers). Naar deze veelbelovende film waar ook weer 5 jaar zonder subsidies aan gewerkt werd, wordt al die jaren uitgekeken : niet in het minst door fans van het Waddengebied zoals wijzelf. Spectaculaire première midden in een waddenlandschap op maandag 1 oktober 2018 in het WTC Expo te Leeuwarden. (www.wadfilm.nl)
P.S. Ruben Smit Productions zorgde ook voor de natuurfoto’s in de nieuwe Waddenatlas, zie onderaan deze rubriek.
MAGAZINES
ANOTHER ESCAPE, VOLUME 9 : THE WILDERNESS VOLUME
Another Escape is an outdoor lifestyle, creative culture and sustainable living journal that celebrates the stories of passionate people inspired by nature…
Wildernis. Wat is dat eigenlijk, waar vind je het (nog) ? In 160 bladzijden reportages, interviews en fotografie neemt dit verzorgde, niet-glossy magazine je mee naar de ongetemde “wilderness stronghold” van de Roemeense Karpaten (wolven, zwarte beren, rewilding bisons), naar surfers-activisten die zich inzetten voor de bescherming van de oceanen, naar paleo-ecologen die in de geschiedenis van landschappen graven om ze beter te kunnen vrijwaren, naar Jacob Witzling die zelf zijn boshut ontwierp en bouwde en er woont met alle wonderen en frustraties, enz. Ook alle aandacht voor duurzaam reizen. Niks om snel in een kwartier uit te lezen… Het kost in Engeland 12 £, in Antwerpen kan je het kopen bij IMS, Melkmarkt 17.
ROOTS VOGELMAGAZINE, NAJAAR 2018
www.rootsmagazine.nl
Voor 4.99 € krijg je in dit magazine van 84 blz. echt infowaar voor je geld. Een reportage over de kraanvogels : in vooral N.O. Nederland broedt een toenemend aantal paren, nu al meer dan 20. Een foto-leidraad over het herkennen en uiteen houden van roodkeelduiker, parelduiker en ijsduiker. Een beschouwing over de toestand van de huiszwaluw in het Jaar van de Huiszwaluw. Veel over de Wadden : vogelwandelen op Ameland, de beste vogelspotplekken op trekvogelmagneet Vlieland, de vijf hotspots van boswachter Jansen op Schiermonnikoog. Een verslag over een vogelreis naar Extremadura. Tips voor een vogelbezoek aan de 7 km lange Brouwersdam tussen Goeree en Schouwen : op topdagen in herfst en winter zonder teveel waaiwind goed voor massa’s roodkeelduikers, zee-eenden, futen + geoorde futen, ook ijseenden. Verder ook wat info over nieuwe verrekijkers en adapters voor phonescoping, over nieuwe vogelboeken, enz.
IN 2019 : DE SCHARRELAAR, LITERAIR MAGAZINE VOOR VOGELLIEFHEBBERS
Een idee van Emile Brugman, die aan de wieg stond van de succesvolle ‘Vogelserie’ (Uitgeverij Atlas Contact; meest recente publicatie : de tapuit, zie hieronder). Hier wil men de tekst laten domineren, niet de illustraties. De inspiratie komt mogelijk uit Engeland, waar “nature writing” al enige tijd hoge toppen scheert.
NIEUWE BOEKEN
Laatste nieuws : een beestenboek van Dirk Draulans, een boek met antwoorden op curieuze vragen, een dino-geschiedenis voor de eeuwigheid, een keigoed Handboek Roofvogels in Vlucht, een leuk verhalenboekje over insecten, de Tuinscheurkalender 2019, Shinrin-yoku en Bushcraft !
Verder ook een vertaling van de nieuwe natuurroman van Paolo Cognetti en een nieuwe vertaling van Vergilius’ Bucolica… (zie onderaan deze rubriek). En een biografie van plantensocioloog en natuurbeschermer prof.Victor Westhoff : natuurbescherming als hartstocht.
(00) APART
DE WADDEN – NERGENS TER WERELD
Toon Fey. Uitg. Scriptum publishers,Schiedam : 204 blz. Prijs 29,95 €. ISBN 9789055947799.
Wie hier ooit was wil er terug naar toe. Nergens elders ter wereld vind je een landschap dat gelijk is aan de kuststreek van het Nederlandse Den Helder tot het Deense Esjberg. De Nederlands-Duitse Waddenzee werd in 2009 door UNESCO uitgeroepen tot een Werelderfgoed. In dit bijzondere boek bieden uitzonderlijk mooie foto’s een beeldverhaal van de afwisselend opbouwende en afbrekende natuurkrachten die je in de onmetelijke ruimte van het waddenlandschap nog elke dag aan het werk kan zien. Het laatste deel van het boek (een 30-tal blz) geeft bijpassende achtergrondinfo. Een perfect geschenk voor iemand met wie je het waddengevoel wil delen en met wie je daarna ook naar de Wadden wil trekken…
(www.scriptum.nl)
(01) NATUUR
NATUURKUNDE : DEELTJESFYSICA
DE MELODIE VAN DE NATUUR : DE ZOEKTOCHT NAAR DE BOUWSTENEN VAN HET HEELAL.
Ivo van Vulpen. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen : 317 blz. Prijs 21.99 €. ISBN 9789045036007. NUR 924/932.
Een deeltjesfysicus beschrijft de zoektocht naar de ultieme bouwstenen van de ruimte en alles wat zich daarin bevindt. Sinds de Nieuw-Zeelander Rutherford anno 1912 de structuur van het atoom ontdekte zijn we vandaag met de hulp van de deeltjesversnellers tot ons huidig begrip van de natuur gekomen : het Standaard Model met 3 families van elementaire bouwstenen (die elk bestaan uit 2 quarks en 2 leptonen, samen 12 “elementaire deeltjes”) en 3 quantumkrachten. In 2012 zou deze verdere ontdekkingsgeschiedenis uitmonden in de vondst van de sluitsteen van dat Standaard Model : het Higgs-boson. Met die elementaire deeltjes zijn we eigenlijk nog maar op de helft. Er is nog een laatste magische component : de antimaterie, die precies 50% uitmaakt van alle elementaire bouwsteentjes. Voornoemde deeltjes communiceren onderling via 4 natuurkrachten (er is ook nog de zwaartekracht) en dat bepaalt hoe de wereld vorm krijgt. Maar met de ontdekking van het Higgs-boson zijn we nog niet op de bodem beland. Op veel vragen is er nog geen antwoord. In het heelal is er blijkbaar 5 keer meer materie dan we kunnen zien en al die onbekende materie is niet opgebouwd uit dingen die we hier op aarde kennen. Een spiegelwereld ? Het heelal is blijkbaar ook groter dan we altijd gedacht hebben… Een boek dat in zijn uitzonderlijk begrijpelijke taal echt verdient gelezen te worden.
BIOLOGIE : EVOLUTIE
DE KLEINE DARWIN : ZIJN BAANBREKENDE EVOLUTIETHEORIE SAMENGEVAT
Wilma de Rek. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam, 2018 : 78 blz. Prijs 9.99 €. ISBN 9789045035284.
Een toegankelijke samenvatting door een Volkskrant-journaliste, die in D. de blootlegger van een ‘algoritme’ ziet. Ze ging uit van een vertaling van de meest oorspronkelijke tekst. Geen commentaar, alleen een beknopte weergave van wat D. in de Origin of Species beweert.
ALGEMEEN
IK HEB EEN VRAAG
Bart Coenen & Stefanie Dehennin. Uitg.Van Halewyck, Kessel-Lo, 2018 : 160 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789461318077.
Wij hadden het in vorige nieuwsbrieven al over www.ikhebeenvraag.be. De afgelopen 10 jaar kreeg deze online vraagbaak een 15.000 vragen over o.m. biologie en natuurkunde. Een team van bijna 1000 wetenschappers zorgt voor de antwoorden. Per vakgebied werden de meest curieuze vragen en de antwoorden nu in een boek gestoken. Interessant om te lezen. Er staan zeker vragen in die jij je ook al stelde. Wetenschap begint nu eenmaal met nieuwsgierigheid en draait rond het vinden van antwoorden. En wat ook interessant is : een antwoord op een vraag kan tot vele nieuwe nieuwe vragen leiden…
PALEONTOLOGIE
DE OPKOMST EN DE ONDERGANG VAN DE DINOSAURUS : HET MEESLEPENDE VERHAAL OVER DE OERBEWONERS VAN ONZE AARDE
Steve Brusatte. Oorspr.titel The Rise and Fall of the Dinosaurs. A New History of a Lost World. Uitg. Ambo/Anthos, Amsterdam, 2018 : 408 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 9789026336447.
Het Laat-Krijt situeren we 100 tot 66 miljoen (!) jaar geleden. Op de laatste dag van dat Laat-Krijt werd de waterige wereld van toen (op het huidige Mexicaanse Yucatan-schiereiland) geraakt door de zgn. Chicxulub-asteroïde. Die wereld van toen was een wereld van dino’s. Ze ontstonden zo’n 250 miljoen jaar geleden op Pangea, samen met de krokodillen en de zoogdieren. Genoemd supercontinent brak 50 miljoen jaar later in stukken met een uitsterfgolf tot gevolg ; de dino’s overleefden die eerder bij toeval en konden zich verder verspreiden. Een 150 miljoen jaar overheersten ze de wereld. Maar dan was het er door de inslag ook mee gedaan. Of niet ? Momenteel worden er nog altijd nieuwe soorten ontdekt. En nog belangrijker : de vondst van fossielen met veren erop in 1996 in Noordoost-China. Die dino’s gedroegen zich als vogels en vertoonden een enorme verscheidenheid aan kleuren. Waarschijnlijk dienden de veren op de eerste plaats om warm te blijven, niet zozeer om te vliegen. Het vliegen moet overigens ook bij toeval ontstaan zijn en de gevederde dino’s werden de voorouders van onze vogels. Als je de laatste stand van zaken in de dinokunde wil weten moet je dit boek lezen. De Schots-Amerikaanse paleontoloog Brusatte (°1984) is zowat de Freek Vonk onder de dinokenners, hij heeft 15 nieuw ontdekte dinosoorten op zijn naam.
ASTRONOMIE – KOSMOLOGIE
EXOPLANETEN : DE ZOEKTOCHT NAAR NIEUWE WERELDEN
Joris Janssen. Uitg. Veen Media, Utrecht, 2018 : 96 blz. Prijs 10 €. ISBN 9789085716051. NUR 910.
Het is een kwestie van tijd voordat er een tweede aarde wordt gevonden. De aanzet tot het zoeken ernaar was de vondst, sedert de jaren negentig en vooral tussen 2014 en 2016, van duizenden exoplaneten (exo = buiten ons zonnestelsel). In dit boekje neemt de auteur je mee langs de bijzonderste en legt hij uit hoe dat vinden gebeurde. Ook al gehoord van de ruimtetelescoop Kepler ?
Zie ook Nieuwsbrief 2017, rubriek Actualiteit : 22 februari.
STEPHEN HAWKING – ABC VAN EEN GENIE
Martijn van Calmthout en Govert Schilling. Uitg. Fontaine Uitgevers, Hilversum, 2018 : 96 blz. Prijs 9.99 €. ISBN 0789059568730.
Een In Memoriam van de wetenschapsredacteur bij de Volkskrant en de bekende Nederlandse sterrenkunde-journalist. Een boekje dat het werk van Hawking over de oerknal, de zwarte gaten en de ware aard van ruimte en tijd begrijpelijker moet maken.
DE ANTWOORDEN OP DE GROTE VRAGEN
Stephen Hawking. Oorspr.titel Brief Answers to the Big Questions. Uitg. Spectrum, Houten, 2018 : 264 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789000365043.
Een postuum in overleg met dochter Lucy uitgegeven werk, Vragen zoals Hoe is alles begonnen, Bestaat er een god ? Hier heb je Hawking als kosmoloog die over zo vele thema’s nadacht, die uiting geeft aan zijn bezorgdheid over ons ene menselijke ras op deze unieke planeet : in een desolaat heelal met 100 miljard sterren in onze galaxie en met buiten deze nog eens 100 miljard andere galaxieën…
JAARBOEK STERRENKUNDE 2019
Govert Schilling. Uitg. Fontaine Uitgevers, ‘s-Graveland, 2018 :64 blz. Prijs 17,99 €. ISBN 9789059568822. NUR 917.
Met deze vaste waarde weet je voor elke interessante nacht in 2019 wat er te zien gaat zijn. S. is in Nederland de bekendste sterrenkunde-journalist, hij schreef ook een Handboek Sterrenkunde. Wat de inhoud betreft : voor elke maand 4 bladzijden met o.m. een sterrenkaart, info over de zichtbaarheid van de planeten, de belangrijke data, sterrenkaarten van geselecteerde hemelverschijnselen, een zonnekalender.
(www.allesoversterrenkunde.nl)
DIEREN
BEESTENBOEL : 100 VERRASSENDE VERHALEN PVER EEN VERBORGEN WERELD
Dirk Draulans. Uitg. Polis/Pelckmans, Kalmthout, 2018 : 264 blz. Prijs 22,50 €. ISBN 9780463103770. NUR 410.
Natuurliefhebbers, Knack-lezers, Canvaskijkers : vele mensen kennen Draulans als bioloog, journalist en schrijver. Sinds 1987 is ie redacteur bij het nieuwsmagazine Knack en daar publiceert hij de laatste jaren elke week o.m. een beestenverhaal : m.b.t. een intrigerend aspect van het leven van het dier in kwestie, maar ook de bedreigingen die dieren ondervinden door toedoen van de mens. “Om de veelzijdigheid en de schoonheid van het leven in onze omgeving te schetsen, meer dan om leuke wist-je-datjes op te sommen”, schrijft hij in zijn inleiding tot deze bundel van 100 van de voornoemde verhalen. Dat belet niet dat je er serieuze, zij het verteerbare info aan hebt. Wij gingen natuurlijk naar de vleermuizen kijken. De ruige dwergvleermuis (amper 5 cm groot) die elk najaar met een miljoen uit Scandinavië en het Balticum naar hier trekt. En de zeldzame ingekorven vleermuis die haar prooien (vliegen, vlinders, spinnen) van zitplaatsen graait. Ze jaagt graag in open veestallen en in rust gaat ze ondersteboven hangen aan balken : zo kan ze nogal wat bestrijdingsmiddelen binnen krijgen. In elk verhaal lees je gegarandeerd iets dat je wijzer maakt. Wanneer je de Knacks miste of geen abonné bent ligt hier je kans.
WILDE VERHALEN : DE WARE AARD VAN ONBEGREPEN BEESTEN
Lucy Cooke. Oorspr.titel The Unexpected Truth About Animals – A Menagerie of the Understood. Uitg. De Geus, Amsterdam, 2018 : 416 blz. Prijs 24,99 €. ISBN 9789044540659. NUR 320.
Je wil ze niet alle kennen, de stomme indianenverhalen die er over bepaalde diersoorten gefabriceerd werden in de loop der eeuwen : uit een drang tot antropomorfiserenTen uit menselijke arrogantie. Tenzij misschien deze van zoöloge Cooke. Die gaan over 13 dieren, van de paling over de vleermuis tot de chimpansee. Ze ontrafelt misverstanden die meer zeggen over ons dan over de beesten in kwestie. Of ze verhaalt gebeurd gedoe met dieren dat je niet voor mogelijk acht. Hoewel, wat de sadistische priester Lazaro Spallanzani op zijn 64 jaar uithaalde met vleermuizen om ze hun ultrasonische geheimen te ontfutselen hebben we al aan duizenden deelnemers aan onze vleermuizenavonden verteld. Maar wat gedacht van de beruchte Amerikaanse president Franklin Roosevelt die in 1942-44 miljoenen dollars investeerde in Project X-Ray : duizenden brandbommenvleermuizen die zouden losgelaten worden boven Japanse steden en die de nietsvermoedende burgers in hun slaap zouden doden. In feite ging bij de eerste grote test bijna het hele testterrein in vlammen op, wat de Amerikanen hun aandacht deed verleggen naar atoombommen…
SPINACHTIGEN
CLé DE DéTERMINATION PHOTOGRAPHIQUE DES PRINCIPALES ARAIGNéS DE BELGIQUE
Cercles des Naturalistes de Belgique, Viroinval, 2018 : 216 blz. Prijs 37,50 €.
La première clé de terrain en français reprenant les espèces les plus communes. Illustré de photos prises dans leur environnement, ce guide permet à l’aranéologue amateur ou confirmé d’identifier plus de 340 espèces.
www.guides-nature.be/nouvelle-publication
INSECTEN
VAN HOMMEL TOT HOOIWAGEN : 27 VERMAKELIJKE VERHALEN OVER INSECTEN EN ANDERE BEESTJES
Monica Wesseling. Uitg. Luitingh-Slijthoff, Amsterdam, 2018 : 141 blz. Prijs 14.99 €. ISBN 9789024580842.
Van een bevlogen natuurjournaliste die o.m. voor Vogels en Trouw schrijft en die al meer leuke natuurboekjes schreef : remember Waarom krijgt een specht geen koppijn? Er staat ‘vermakelijke verhalen’ en op de achterzijden lees je over een lofzang en een oproep om de gruwelijke teloorgang van al die kleine wezens te stoppen. Maar het is nog veel meer dan dat : over het onhandige vrijgedrag van libellen, het ware verhaal van de wesp, de vraatzucht van het lieveheersbeestje, het alcoholisme van de fruitvlieg,,kunnen zelfs natuurkenners nog iets opsteken…
VELDGIDS KEVERS VAN EUROPA
Vincent Albouy en Dennis Richard. Oorspr.titel Guide des Coléoptères d’Europe. Uitg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2018 : 400 blz. Prijs 37.95 €. ISBN 9789050116664.
Verschijnt begin 2019, zie Nieuwsbrief 2019.
VELDGIDS MIEREN VAN EUROPA
Claude Lebas. Oorspr.titel Fourmis d’Europe Occidentale. Uitg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2018 : 416 blz. Prijs 39.95 €. ISBN 9789050116268.
Verschijnt in maart 2019, zie Nieuwsbrief 2019.
VISSEN
HET GEHEIME LEVEN VAN VISSEN
Jonathan Balcombe. Oorspr.titel What a Fish Knows. Uitg. Meulenhoff, Amsterdam, 5 april 2018 : 334 blz. Prijs 24.99 €. ISBN9789029092487. NUR 320.
Er zijn meer soorten van vissen dan van alle zoogdieren, vogels en reptielen samen. Zei de Dalai Lama ooit : “Vissen hebben ook gevoel en verdienen bescherming en achting, net als alle andere wezens”. Balcombe studeerde ethologie aan de unief van Tennessee en ageerde met die kennis tegen de wreedheid jegens dieren (o.m. in landbouwbedrijven). In dit boek gaat het over de onbegrepen vis : wat een vis waarneemt, wat een vis voelt, wat een vis denkt, het sociale leven van vissen, enz. Zorgvuldig wetenschappelijk onderzoek heeft bvb aangetoond dat vissen wel degelijk pijn kunnen voelen. Hun bestaan is veel complexer dan men denkt. Balcombe schrijft natuurlijk ook over de visserij, de enorm toenemende visconsumptie en de meer gesofisticeerd wordende technieken. De wreedheid en onhoudbaarheid van de beroepsvisserij worden steeds meer erkend, maar recreatief vissen geldt in onze cultuur nog altijd als een onschuldig tijdverdrijf. Het wordt tijd om daar ook anders over te gaan denken…
VOGELS
DE BLINDE VINK : HOE IK LEERDE VOGELS KIJKEN
Jean-Pierre Geelen. Uitg. Olympus (Atlas Contact), Amsterdam/Antwerpen, vierde herziene druk februari 2018 : 198 blz. Prijs 12;50 €. ISBN 9789046706718. NUR 435.
Een boek over vogels, vogelaars, de kunst van het kijken en het ontdekken van het leven. Ook een korte cursus vogelkijken. Wie van vogels kan houden wordt een rijker mens.
GULLS OF THE WORLD : A PHOTOGRAPHIC GUIDE
Klaus Malling Olsen. Uitg. Christopher Helm/Bloomsbury Publishing Plc, London/New York, 2018 : 368 blz. Prijs £ 31.50 (www.bloomsbury.com), 31.20 € (veldshop.nl). ISBN 9781408181645.
An invaluable tool for identifying gulls, featuring the most sought-after rarities as well as beautiful, easy-to-identify species staat er op de achterkant. K.M.O. is op dit gebied niet aan zijn proefstuk. In 2004 publiceerde hij reeds Gulls of Europe, Asia an North America (alleen meeuwen van het noordelijk halfrond dus) . Dit boek behandelt na een nuttige inleiding 61 soorten van beide halfronden, elke soort krijgt een 2-tal bladzijden essentiële uitleg (de ‘generaties’,geluid, rui, vergelijkingen etc) plus een accurate verspreidingskaart en een hoop goeie foto’s met commentaar waar je iets mee bent. Een waardevolle hulp bij de identificatie van een ‘moeilijkere’ groep vogels !
P.S. Peter Adriaens bezorgde een lijst errata, zie http://blog.aba.org/errata-gulls-of-the-world.
DE ZILVERMEEUW
Kees Camphuysen. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 287 blz. Prijs 21.99 €. ISBN 9789045036045. NUR 435.
Ook een deel uit de Vogelserie (zie hierna) door een gereputeerde zeevogelkenner die op de ecologie van de zilvermeeuw promoveerde. Lees dit boek als je altijd al wat meer over deze omstreden en weinigbegrepen meeuwensoort wilde weten ! Camphuysen liep 12 jaar achtereen door dezelfde kolonie en leerde de individuele vogels en hun vaste gewoonten perfect kennen. Van voorjaar tot nazomer deelt hij hij zijn dagboeknotities en plaatst die in een context van wetenschappelijk onderzoek en in een historische context (de zilvermeeuw door de eeuwen heen) …
DE KIEVIT
Sake P. Roodbergen. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 227 blz. Prijs 15 €. ISBN 9789045034607. NUR 435.
Een deel uit de Vogelserie. In de Vogelserie verschenen reeds lezenswaardige delen over de gierzwaluw, de goudvink, de grutto, de huismus, de kauw, de koekoek, de merel, de rotgans, de slechtvalk, de spreeuw, de zilvermeeuw, de meerkoet !
Over de kievit moet je natuurlijk een Fries aan het woord laten : Roodbergen (°1945) houdt zich al zijn leven lang bezig met de bescherming van de kievit, hij schreef er ook enkele andere boeken over. Achteraan dit boek geeft hij na de bibliografie (met o.m. verwijzing naar de bekende standbeeldje-monografie van Rinke Tolman uit 1969) interessante jaartallen m.b.t. het Nederlandse “kievitbeleid”. Dit boek is a.h.w. een update van Tolman, over het leven en de bescherming van de kievit : dat laatste nogal vanuit de Friese hoek bekeken – denk aan het kievitseieren rapen. Roodbergen heeft het ook over nieuwe bedreigingen, zoals de neonicotinoïden en de verontrustende insecten-afname.
HANDBOEK ROOFVOGELS VAN EUROPA, NOORD-AFRIKA EN HET MIDDEN-OOSTEN
Dick Forsman. Oorspr.titel Flight Identification of Raptors of Europe, North Africa and the Middle East. Uitg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2018 : 544 blz. Prijs 49.95 €. ISBN 9789050116022.
Forsman is wel degelijk een Fin hoewel hij bij Britse uitgevers publiceert : een groot roofvogelkenner en fervent fotograaf. De KNNV deed er goed aan om deze “ultimate flight identification guide to Western Palearctic raptors” te laten vertalen (weer Ger Meesters), met de meest uitgebreide collectie van foto’s van roofvogels in de westelijke P. ooit gepubliceerd. Forsman publiceerde in 1998 The Raptors of Europe and the Middle East : A Handbook of Field Identification. Aangeraden wordt om de inleidende hoofdstukken daarvan ook nu niet ongelezen te laten, ze worden in dit boek niet herhaald. Het voorliggende werk beziet hij als een meer gebruiksvriendelijke editie, met een duidelijke focus op de determinatie in de vlucht. Neem bvb ‘onze’ buizerd : na uitleg over variatie, verspreiding, gedrag, soortdeterminatie, rui, verenkleden (ook juveniel, eerste-adult, tweede-adult en extreem lichte vorm), geslachtsbepaling, gelijkende soorten : 30 kleurenfoto’s als illustratie van die uitleg. Bij vogelfreaks zijn roofvogels veruit het meest populair, maar de herkenning van iets moeilijkere soorten, zeker in vlucht, valt niet mee. Veel roofvogelgidsen tonen dan nog vooral zittende of staande vogels, so … Waar is de tijd dat we met de “Porter” uit 1976 (Flight Identification of European Raptors : zwartwit tekeningen, dito foto’s) in september in de oude blauwe Landrover naar de Tsjamlidzjas-heuvels op de Aziatische oever van de Bosporus togen, uitkijkend op het oude Constantinopel aan de overkant en naar de roofvogeltrek boven ons, en behoorlijk tevreden waren over dat boek… Wat moeten we nu zeggen over de “Forsman” ? Verplichte kost !
DE RAAF
Louis Beyens. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 134 blz. Prijs 21.99 €. ISBN 9789043034188. NUR 435.
Vroeger bij ons een gewone broedvogel, daarna bijna uitgeroeid, halverwege de 20ste eeuw heruitgezet en nu leven er terug een 150 broedparen in vnl Midden-Nederland en een 90 in Wallonië, in Vlaanderen blijft het voorlopig bij waarnemingen. Beyens (zoon van een vogelvanger) is als emeritus prof bio gespecialiseerd in het Arctisch gebied (ook ravengebied) en gepassioneerd geïnteresseerd in de raaf. Vandaar deze ‘monografie’, niet direct gebaseerd op eigen onderzoek maar wel op ermee bezig zijn en een serieuze bibliografie (12 blz).
DE TAPUIT
Herman van Oosten. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 259 blz. Prijs 21.99 €. ISBN 9789045036519. NUR 435.
Waar is de tijd dat we ze volop tegenkwamen in de duinen en op de heide. Nu beperken sightings zich tot het voorjaar, op de broedtrek van Afrika naar het noorden. De auteur, onderzoeker aan de Radboud unief (Nijmegen), bestudeert insectenetende vogels, de tapuit voorop. ‘Ik ken niemand die niet gelukkig wordt bij het zien van een tapuit’ is zijn openingszin. En dan volgt een breed verhaal, gebaseerd op jaren observatie van het beestje en zijn wereld. Ook onze sedert 1990 kelderende populaties komen natuurlijk ter sprake : predatie door vossen, aantasting van de vegetatie door verzuring en vermesting (vergrassing !) bij een niet veranderende habitat …
ZOOGDIEREN
VLEERMUIZEN
RSPB SPOTLIGHT : BATS
Nancy Jennings. Uitg. Bloomsbury Wildlife, Londen, 2018 : 128 blz, 200 kleurenfoto’s. Prijs £ 9.99. ISBN 97814729500.
Wie Engels verstaat krijgt met deze publicatie voor 10 pond sterling een mooi en informatief, voor iedereen toegankelijk werkje en een leesbaar verhaal over zowat alles wat er vandaag te weten valt over vleerrmuizen !
Vertrekkend van 60-70 miljoen jaren evolutie en de nu ca.1400 bekende soorten, ingedeeld in Yinpterochiroptera (met bij de Pteropodidae de vliegende honden en de hoefijzerneuzen) en Yangochiroptera (met de andere 14 Chiropterafamilies) komen aan bod hun aanpassingen, hun levenswijzen en gedrag, de voeding, hun verhouding tot de mensen (Bats and people, Bats in culture), de verspreiding over de wereld.
Verder ook enkele “practische” hoofdstukjes over het identificeren en detecteren (bat detectors). Met behulp van de 17 bladzijden daarover gaat dat wel niet zo meevallen, op dit punt zet “Bats” eerder aan tot het verwerven van meer kennis, tot het volgen van cursussen en dgl.
WALVISSEN
THE WHALE WATCHING HANDBOOK
Uitg.International Whaling Commission, Cambridge, 2018 : 100 blz.
Zie https://wwhandbook.iwc.int
Met een interactieve wereldkaart die verwijst naar info m.b.t. 25 landen, een special section met afbeeldingen voor een vlotte identificatie van op zee waargenomen soorten, factsheets etc.etc.
Sluit ten dele aan bij oudere boeken zoals Walvissen kijken in Europa door Martijn de Jonge (KNNV Uitgeverij, 2012) en Observatiegids voor Walvissen en Dolfijnen : Europa door Mark Carwardine (Veltman Uitgevers, 2003).
NATUURGEBIEDEN
NATUURGEBIEDEN IN NOORD-BRABANT : ONTSTAAN, ONTGINNING EN NATUURONTWIKKELING
Jan van der Straaten, Willem van Kruijsbergen, Ernst-Jan van Haaften en Jac Hendriks (Red.). Uitg. Pictures Publishers, Woudrichem en Ecologische Kring Midden-Brabant : 496 blz. Prijs 39,95 €. ISBN 978942576033.
Niet toevallig ging een van onze eerste natuurexcursies , anno 1967, naar het natuurgebied Groote Meer te Ossendrecht, Noord-Brabant, grenzend aan de Kalmthoutse Heide. We werden er vriendelijk begroet door de eigenaar wijlen jhr. Paul Cogels en we keken er onze ogen uit op de natuur op en rond het toen nog met water gevulde grootste ven van Nederland, dat wel al van de veeg had gehad : waar waren de biesvarens van Westhoff ? Het werd ons toen duidelijk dat er in de Nederlandse provincie Noord-Brabant ook wat te beleven viel op natuurgebied. Het wordt nog eens uitgebreid bevestigd in dit dikke grote boek dat zijn prijs waard is. Naast waardevolle algemene bijdragen kan je het er op naslaan als je serieuze info wil over natuurgebieden als de Biesbosch, de Loonse en Drunense Duinen, de Kampinavennen tussen Oisterwijk en Boxtel, het Merkske, de Groote Peel, enz. Ook Groote Meer, Kleine Meer en Zwaluwmoer komen natuurlijk aan bod in een hoofdstuk van Hidde Bult over de Brabantse Wal en Het Markiezaat (na de afsluiting). Het laatste hoofdstuk gaat over de nood aan natuurbescherming in het verleden (nooit eerder is er in het Nederlandse en Noord-Brabantse landschap zo kaalgeslagen als tussen 1930 en 1940 door o.m. de Heidemij : een moedeloze grote natuurkenner/beschermer als prof Victor Westhoff sprak van het verknoeide “schandschap”) en over de natuurontwikkeling in de toekomst (wat met de vergraste heide, de verzuurde vennen, de teloorgang van het traditionele boerenland ?). Aanbevolen.
(www.picturespublishers.nl)
DE 101 MOOISTE VOGELKIJKGEBIEDEN VAN NEDERLAND
Ger Meesters. Uitg. Kosmos, Utrecht/Antwerpen, 2018 : 160 blz. Prijs 15 €. ISBN 9789021569178. NUR 435.
Dertig jaar ervaring heeft Meesters als uitgever, redacteur, vertaler van talloze vogel- en (natuur)reisboeken. In dit geval gaat het om een soort vogelgebieden-Michelin. Het doet wat denken aan het leuke Vogeltochten in de Lage Landen uit 1985 van P.P. van Laake en de betreurde Guido Burggraeve van het Zwin (Uitg.Dwarsstap, Nijmegen). Nu alleen over Nederlandse gebieden, maar vele daarvan zijn geen onbekenden voor ons : het Naardermeer, Oostvoorne, de Biesbosch, de Brouwersdam, Westkapelle, Saeftinghe, het Markiezaat, de Mariapeel, de Hoge Veluwe, de Oostvaardersplassen, het Lauwersmeer, de Afsluitdijk, de Wadden… De geboden info : de periode, hoe kom je er, wat is er te zien.
NATUURREIZEN
DE REIS VAN DE BEAGLE
Charles Darwin. Oorspr.titel Voyage of the Beagle. Uitg. L.J. Veen Klassiek (Atlas Contact), Amsterdam/Antwerpen, tiende druk februari 2018 : 395 blz. Prijs 17.50 €. ISBN 9789020415650. NUR 508.
Een verkorte versie van de eerste editie uit 1839 van het eerste gepubliceerde boek van Charles Darwin (de bekendste versie is eigenlijk de tweede editie, uit 1845) : om Darwins denkbeelden en avonturen tijdens de reis zo dicht mogelijk te benaderen.
HET MALEISE EILANDENRIJK
Alfred Russel Wallace. Oorspr.titel The Malay Archipelago. Uitg. L.J.Veen Klassiek (Atlas Contact), Amsterdam/Antwerpen, vijfde druk februari 2018 : 680 blz. Prijs 17.50 €. ISBN 9789020415667. NUR 508.
Een gelegenheid om je dit monument van natuurlijke historie goedkoper aan te schaffen. De Britse natuuronderzoeker Wallace reisde van 1854 tot 1862 door de overweldigende natuur van huidig Maleisië (vooral Borneo) en Indonesië (tot in Nieuw-Guinea). Onderweg beschrijft hij minutieus fauna, flora en mensen en ontwikkelt hij zijn theorie over natuurlijke selectie – waar Darwin in zekere zin mee gaan lopen is : hij bezorgde Darwin het essay dat leidde tot de publicatie van The Origin. Wallace is minstens de medeontwerper van de evolutieleer.
VARANEN, ORANG-OETANS EN PARADIJSVOGELS : REIZEN MET ALFRED RUSSEL WALLACE DOOR INDONESIË
Alexander Reeuwijk. Uitg.Kleine Uil, Groningen, 2018 : 286 blz. Prijs 187,50 €. ISBN 9789492190758.
Een geactualiseerde uitgave van Reizen tussen de lijnen – Dwars door Indonesië met Alfred Russel Wallace (Uitg.Atlas Contact, 2013). Reeuwijk reisde destijds voor dit boek over land van Sumatra naar Papoea, via Bali en Lombok (de Wallacelijn : W. ontdekte dat de flora en fauna in het westen van Insulinde volledig verschillen van die in het oosten), Flores en Rinca, Kalimantan, Sulawesi, Ternate-Halmahera en de Aru-eilanden. Als je interesse hebt voor biogeografie, orang-oetans, Komodovaranen, paradijsvogels en de rest van de natuur in Indonesië…
OVER OUDE WEGEN, EEN REIS DOOR DE GESCHIEDENIS VAN EUROPA
Mathijs Deen. Uitg. Thomas Rap (De Bezige Bij), Amsterdam, 2018 : 336 blz. Prijs 22,90 €. ISBN 9789400405158.
Deen reist en schrijft over E-wegen waar oude heirbanen, karresporen of ezelpaden onder schuilgaan. Hij vertelt de verhalen van de reizen van ontheemden, struikrovers, pelgrims, gelukszoekers en veroveraars…
HANDBOEK VOOR NATUURWANDELINGEN
Koos Dijksterhuis. Uitg Atlas Contact , Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 248 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789045035208. NUR 410/900.
Strand en duinen bij Bergen aan Zee, de Oosterkwelder van Schiermonnikoog, de bossen bij Berg en Dal, de hei bij Ballo, de weiden in de Eempolder, de Ankeveense plassen en de moerassen van de Weerribben, het heuvelland van Nederlands Limburg, de akkers bij Strijen, de IJssel bij Zwolle in de richting van Kampen . Wat valt daar te beleven, wat kan je daar zien, waar moet je op letten ?
WANDELPARADIJS NEDERLAND : TE VOET DOOR ALLE PROVINCIES
John Jansen van Galen. Uitg. Balans, Amsterdam, 2018 : 301 blz. Prijs 22,50 €. ISBN 978946003518. NUR 502.
Samen met het overbebouwen en verdwijnen van veel landschap (de Vlaamse kust, de Kempen…) geraakte raar of niet raar genoeg rond de jaren 1970 het wandelen terug in de lift. In het ondertussen dichtgebouwde Vlaanderen kan je dat hooguit nog doen in de resterende “natuurgebieden”. In Nederland valt er over de ruimtelijke ordening ook te klagen, maar politiekers en ambtenaren waren daar alvast sedert WO2 van een beter gehalte dan bij ons. Prettig wandelen kan je daar nog zowat overal, wandelaar sedert 60 jaar Jansen van Galen stelt dat Nederland er voor de wandelaar zelfs op vooruitgaat. Bij Natuur 2000 was en is het in elk geval geen toeval dat we voor vele excursies noordwaarts trekken, van de Brabantse Wal en Zeeland via het Naardermeer en de Veluwe tot Schiermonnikoog. Nogal wat N2’ers & Co gaan daar ook op eigen houtje op stap. Daarbij komt dit boek met een massa aanstekelijke wandelcolumns over trajecten in de 12 Nederlandse provincies van pas. De auteur is al 45 jaar wandelschrijver en geeft uit die ervaring ook een stevige inleiding met o.m. een verwijzing naar een onmisbare uitgever van ‘wandelcadeautjes’ zoals Gegarandeerd Onregelmatig (Velp) en naar gespecialiseerde boekhandels. Bij elk provincie-hoofdstuk vind je verder een link naar een pagina van Wandelzoekpagina.nl met een zicht op wandelroutes in die provincie, geselecteerd door de initiatiefnemer van deze belangrijke website, zzp’er Stefan Horn uit Haarlem. Iedereen kan de routebeschrijvingen (m.d. 5000) gratis downloaden, alleen voor apps en kaartjes moet er betaald worden.
GRENZELOOS VOGELS KIJKEN : IN EEN JAAR DE WERELD ROND
Noah Strycker. Oorspr.titel Birding Without Borders. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 320 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978045032856. NUR 435/508.
Twitchers noemen dat een Big Year, een jaar de wereld rondtrekken om zoveel mogelijk liefst zeldzame vogels te zien : in deze tijd gestimuleerd door eBird (de online database met waarnemingen) en geholpen door plaatselijke vogelliefhebbers. Bioloog Strycker, schrijver van Dat gevederde ding, bereidde alles minutieus voor. Hij ging op 1 januari 2015 voor 5000 soorten van de Clements Checklist en hij kwam op 31 december aan 6042, een stuk meer dan de helft van alle erkende soorten op aarde. In dit boek beschrijft hij wat hij meemaakte en zag vanop een Russisch schip in de bevroren uitgestrektheid van Antarctica, daarna rondvliegend in Latijns Amerika, de Verenigde Staten, effe Europa, een stuk Afrika, Zuid-India, Birma, China en Taiwan, de Filipijnen, Thailand, Indonesië, Nieuw-Guinea en Australië : 41 landen op 7 continenten. Het kostte hem 60.000 dollar, juist hetgeen hij anders met het schrijven van zijn blog en een boek verdiende. Zo’n twitchersverslagen kunnen behoorlijk saai uitvallen, maar Strycker kijkt in zijn boek niet alleen naar vogels, ook naar zichzelf en naar het verschijnsel vogels kijken. Dat maakt het interessant. Zijn slotbedenking : de toekomst van de vogels op onze planeet is ongewis, maar met zoveel mensen die zich hun lot aantrekken ben ik toch optimistisch gestemd. Schreef Dutch Birding : ‘een heerlijk boek’.
PELGRIMAGE : DE MOOISTE PELGRIMSROUTES IN EUROPA
Derry Brabbs. Oorspr.titel : Pilgrimage, The Great Pilgrim Routes of Britain and Europe. Uitg. Kok, Utrecht, 2018 : 256 blz. Prijs 39.99 €. ISBN 9789043529273.
Landschaps- en architectuurfotograaf Brabbs publiceerde in 2008 de bestseller De wegen naar Santiago. Maar er is in Europa meer. In dit koffietafelboek van de betere soort : tien pelgrimstochten die adembenemende natuur en dito cultuur doen beleven op bvb de Via Francigena door Zwitserland en Italië naar Rome, of de Saint Cuthbert’s Way naar het eiland Lindisfarne. Achteraan een overzichtslijst met de sites en info over geschiedenis, afstanden enz. Een kijk/lees/droomboek, op een moment dat het pelgrimeren boomt.
OP DE SCHOTSE TOER : REISVERHALEN OVER SCHOTLAND
Gerrit Jan Zwier. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 189 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789045034102. NUR 508.
Verhalen over het hoogland, het laagland en de eilanden : o.m. Fair Isle en zijn vogelobservatorium. Na een rondreis in het spoor van Samuel Johnson (Journey to the Western Islands of Scotland, 1775) en James Boswell (Journal of a Tour to the Hebrides, 1785). Zwier bezoekt bij Inverness het Aigas Field Centre van natuurschrijver en fan van de Highlands John Lister-Kaye (zelf bevriend met Gavin Maxwell van Tarka de Otter). En bij Galashiels in de Borderlands : Abbotsford aan de Tweed, van Walter Scott.
DE MOOSTE BOSWANDELINGEN VAN NEDERLAND
Roots. Uitg. Fontaine Uitgevers BV, Amsterdam, 2018 : 160 blz. Prijs 15.99 €. ISBN 9789059568815. NUR 502
Wandelingen met kaartjes, uitgezet in 17 bossen aan de eerder oostelijke kant van Nederland : o.m. het Vijlenerbos in Z.O. Limburg, de bossen van Reusel en een aantal Veluwe-natuurgebieden. Ook het Amsterdamse Bos.
FRANSE ARDENNEN
Nel Bruil & Gerrit Jan Mulder. Uitg. Edicola Publishing Bv, Deventer, 2018 : 160 blz. Prijs 19.95 €. ISBN 9789492920386. NUR 512.
Interessante info voor wanneer je bvb nog eens een weekend of meer dagen gaat doorbrengen in de Argonnestreek. Zoals bij de Argonne-fietskampen passeer je dan door Charlesville-Mézières, Lac de Bairon enz. Ook in dit noordelijke Franse departement valt veel te ontdekken, de schrijvers wonen er elf jaar. Speciaal : ook Brûly-de-Pesche (met zijn Hitlerbunker) komt aan bod, nog een oude Natuur 2000-kampplaats …
NATUURROMANS
DE BUITENJONGEN
Paolo Cognetti. Oorspr. titel Il ragazzo selvatico. Quaderno di montagna. Uitg. De Bezige Bij, Amsterdam, 2018 : 157 blz. Prijs 18.99 €. ISBN 9789403122304.
Zie ook de rubriek Boeken van de Nieuwsbrief 2017 : De Acht Bergen.
Vele Italianen hebben net als Cognetti de bergen en de bossen in hun bloed. Kom je daar in een depressie terecht, dan is het niet ongewoon dat je naar de eenzaamheid van de bergen vlucht en je ware aard als ‘buitenjongen’ probeert terug te vinden. En een dagboek bijhoudt zoals Cognetti : bij hem is natuur duidelijk de hoofdpersoon, de bladzijden van zijn dagboek vullen zich met schitterende waarnemingen, beschrijvingen van landschappen, bomen, arenden, steenbokken, bouwsels en berghutten. Een klein maar groots boekje dat tot langzaam lezen dwingt en zelf ook tot rust komen…
NATUURPOËZIE
VERGILIUS’ BUCOLICA
Vertaald, ingeleid en van essays en aantekeningen voorzien door Piet Schrijvers. Uitg. Historische Uitgeverij, Groningen, maart 2018 : 151 blz. Prijs 24,95 €. ISBN 9789065540461. NUR 308.
Deed gij ook Latijnse middelbare, lezer ? Alle kans dat gij dan op uw 16-17 jaar even jaloers bent geworden op die gelukkige Tityrus, de Tityrus van
“Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi, silvestrem tenui Musam meditaris avena… Tityrus, jij ligt onder het wijde dak van een beuk en oefent op een ranke rietfluit de veldmuziek van de Muzen … “ .
Dit is de Bucolica (boukolos = herder), de bundel eclogae ofte herderszangen die Publius Vergilius Maro anno 42 nC voor eeuwig beroemd maakten. In het Latijn klinken de dactylische hexameters toch het best, sommige verzen zijn onvergetelijk. Ik kan me voorstellen dat er mensen natuurminded worden bij het lezen van dit soort poëzie , die een schilderachtig leven van gecultiveerde Mantuaanse “boeren” bezingt : met als achtergrond de stralende schoonheid van de natuur. Om tien van die gedichten gaat het, op een nogal eigenzinnige manier vertaald (ook in dactylische hexameters !) door een oud-prof Latijn van Leiden. Duidelijk Iets anders dan de “Klassieke Vertaling” van H.Verbruggen, in 1956 uitgegeven door de N.V. Standaard-Boekhandel te Amsterdam-Antwerpen-Leopoldstad, die we in het Poësisjaar van het Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwecollege gebruikten : studenten krijgen Vergilius daar al te lezen sedert 1575. Of dan de vertaalprestatie van Cyriel Paul Coupé alias Anton van Wilderode anno 1971. Schrijvers plakte er nog een 50 bladzijden dikke staart aan van twee essays, die wel leuk om lezen zijn maar die toch vooral op Holland gericht blijven. Overigens een verzorgd boek. (JS)
NATUURBESCHERMING
NATUURBESCHERMING ALS HARTSTOCHT – VICTOR WESTHOFF (1916-2001)
Frank Saris, Uitg. ISVW Uitgevers, Leusden, 2018 : 424 blz. Prijs 39.95 €. ISBN 9789492538222.
Tijdens de eerste bestaansjaren van Natuur 2000 was de Keurvelszaal in het gebouwencomplex van de Antwerpse Zoo een plaats waar bijna aan de lopende band wintervoordrachten over natuurstudie en natuurbescherming werden georganiseerd : door Natuur- en Stedenschoon, door het Kontaktkomitee van Kringen voor Natuurstudie, door De Wielewaal, door het Centrum voor Natuurbeschermingsedukatie, door onszelf enz. Op zo’n zaterdagavond leerden we daar ook prof. Victor Westhoff van de Nijmeegse unief kennen als lezinghouder : we kenden hem eigenlijk al van zijn studie van de flora van de Groote Meer in de Kalmthoutse Heide (door de wateronttrekking verdwenen daar later o.m. de zeldzame biesvarens) en van zijn boek over de plantengemeenschappen in Nederland. Hij was ook de auteur van de bestseller Wilde Planten in 3 delen. De in Nederlands-Indië geboren Westhoff was na zijn tijd bij de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) te Montpellier in de leer geweest bij prof. Braun-Blanquet, van de braun-blanquetschaal die wij gebruikten bij vegetatieopnames. Hij was een gevierde wetenschapper, maar uiteindelijk groeide hij voor de Lage Landen uit tot dé natuurbeschermer van de tweede helft van de 20ste eeuw, zoals Jac.P.Thijsse dé natuurbeschermer van de eerste helft van die eeuw was. Zijn kritisch zicht op het nogal economisch gerichte ‘natuurbeheer’ van de elitaire Nederlandse Vereniging voor Natuurmonumenten kreeg vorm in voornoemde NJN-tijd. Hij pleitte voor ingrijpen in het beheer van natuurreservaten en voor de oude vormen van agrarisch beheer die de zgn. half-natuurlijke leefgemeenschappen in stand houden. Dat half-natuurlijke landschap wordt echter meer en meer kapotgemaakt door wat zich vandaag nog landbouw durft noemen… Westhoff was ook dichter en filosoof. Bekend van hem is de stelling dat het protestantisme een betere basis is voor natuurbescherming dan het katholicisme. Op 7 plaatsen in Nederlandse natuurgebieden staan beelden ’ter zijner gedachtenis’, o.m. op Terschelling in de buurt van Paal 8. Westhoff overleed op 84-jarige leeftijd bij een auto-ongeluk (hij werd overreden) na een etentje met oude vrienden.
P.S. De eerste generatie N2’ers zal op de foto’s ook Nederlandse natuurmensen terugvinden die wij destijds evengoed gekend hebben, die we tegenkwamen op IUCN-vergaderingen, die we soms zelfs mochten ontvangen op ons secretariaat : Jkhr Van der Goes van Naters, Goudswaard, van Dijk, Kluyver de koolmezenman, Mörzer Bruijns, Nijhoff, Strijbos, Jkhr van Weede van Dijkveld…
SPECIAAL :
STILTE, RUIMTE, DUISTERNIS : VERKENNINGEN IN DE NATUUR
Kester Freriks. Uitg. Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amserdam, 2018 : 304 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 9789025308568.
Drie natuurwaarden zijn van steeds groter belang : stilte, ruimte, duisternis. Er is een tijd geweest dat natuur en stilte synoniem waren. Maar waar is het vandaag nog stil ? En waar is er nog open ruimte ? ’s Nachts is het nooit meer donker genoeg, om veel sterren te zien moet je ver reizen : zie de satellietfoto’s. Het heeft allemaal veel invloed op het leven van mens en dier. Freriks probeert dat tekort en de nostalgie naar het verlorene te lenigen door naar de ons resterende natuur te gaan en ook naar de kunst (Mark Rothko). Hij onderzoekt verder hoe de waardering van voornoemde 3 natuurwaarden in de loop der eeuwen veranderde.
SHINRIN-YOKU : HET JAPANSE GEHEIM VOOR BETER SLAPEN, MINDER STRESS EN EEN GEZOND, GELUKKIG LEVEN .
Francesc Miralles en Hector Garcia. Oorspr.titel Shinrin-yoku. El arte japones de los banos de bosque. Uitg. Boekerij, Amsterdam, 2018 : 192 blz. Prijs 15 €. ISBN 9789022584798.
Forest bathing heet de hype in Amerika : shinrin is bos, yoku betekent zich baden. Wie heeft ons al niet aangeraden het bos in te gaan en ons onder te dompelen in het groen ? Wie geen bos in het bereik heeft kan de heling die van het bos uitgaat ook ervaren in een stadspark of door planten in huis te halen die je herinneren aan je band met de aarde, de natuur. Aan een N2’er moet je het niet herhalen, we doen het al 50 jaar : kom mee op onze volgende bosexcursie ?
BUSHCRAFT : OVER LEVEN IN DE NATUUR
Mike De Roover. Uitg.Manteau/Standaard, Antwerpen, 2018 : 192 blz. Prijs 24.00€. ISBN 9789022335409.
Tips en tricks van de Bear Grylls of Ray Mears van Vlaanderen (rewilding.be). Een boek om vuil te maken zegt hij zelf. Dichter bij de natuur komen en dichter bij jezelf. Het zit in de lift, wordt het een remedie tegen de vervreemding? Het uitverkochte Vlaanderen van vandaag is er wel niet bepaald supergeschikt voor en toch zullen we het misschien binnen afzienbare crisistijd nodig hebben …
HANDBOEK VOOR DE SOLOREIZIGER : PRAKTISCHE TIPS EN INSPIRATIE VOOR EEN VEILIGE, LEUKE EN ZORGELOZE REIS
Sarah Reid/Lonely Planet. Oorspr.titel : The Solo Travel Handbook. Uitg.Lannoo, Tielt, 2018 : 168 blz. Prijs 17.99 €. ISBN 9789401447034.
Het overkomt je of je kiest er voor. Het eerste bvb als je op je eentje naar een natuurcongres moet, voor het tweede kunnen er veel redenen bestaan. Wat advies van ervaren soloreizigers is dan welkom en dat vind je volop in dit leuke boekje. Advies bij de voorbereiding (er is boeken en boeken en ga vooraf eens langs bij je tandarts) maar ook voor de reis zelf natuurlijk (hoe niet ziek worden van street food, wat doe je tegen eenzaamheidsgevoel, hoe hou je het veilig en verantwoord). En na de thuiskomst zitten er niet weinigen met reisblues, wat daarmee. Kortom : veel tips om er optimaal van te genieten. Als inspiratie achteraan nog een 50 pagina’s met solotripideeën en een paar korte soloreisverhalen. Ubud op Bali zou bvb het beste zijn voor zelfreflectie…
(02) LEEFMILIEU
GROTE VRAGEN OVER FIJNSTOF
Wim van Hees en Dirk Avonts. Uitg. Polis, Antwerpen, 2018 : 256 blz. Prijs 19,88 €. ISBN 9789463102886.
Actuele wetenschappelijke stand van zaken. Elk aspect wordt behandeld. Door drijvende kracht achter Ademloos en prof.expert milieugezondheidskunde, oudlid van Natuur 2000. Luchtvervuiling kost ons in dit vuilste stuk van Europa gemiddeld 9 maanden van ons leven !
DE VERBORGEN IMPACT : ALLES VOOR EEN ECO-POSITIEF LEVEN
Babette Porcelijn. Uitg. Uitgeverij Q/Singel Uitgeverijen, Amsterdam, eerste druk 2016, vijfde 2018 : 225 blz. Prijs 22,50 €. ISBN 9789021408309.
Informatie over de verborgen impact van onze consumptie en productie op de aarde, de gevolgen en wat we eraan kunnen doen om de negatieve effecten te verminderen.
(www.mijnverborgenimpact.nl)
GROENE LEUGENS : DUURZAAMHEID ALS VERKOOPTRUC
Kathrin Hartmann. Oorspr.titel Die grüne Lüge. Uitg. Atlas Contact , Amsterdam/Antwerpen, 2018 : 237 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789045037578. NUR 813/754/741/755.
Dit boek ontstond n.a.v. de film The Green Lie en n.a.v. de vraag : waar blijkt uit dat concerns hun mooie groene beloften werkelijk waarmaken ? Consumentenorganisaties komen al langer in opstand tegen de zgn. greenwashing ( producenten die alleen maar groen ‘doen’), maar de consumenten laten zich nog al te vaak en met al hun goede bedoelingen in de luren leggen. Firma’s als Bionic Yarn van popster Pharell Williams en G-Star en Adidas pakken bvb uit met plastic-recyclageverhalen à la Raw for the Oceans en de zee-hardloopschoen, maar in feite is dat een dekmantel voor verdere verspilling : we blijven verdrinken in de fast fashion, er is meer kleding in omloop dan de wereldbevolking aan kan. Elders in de wereld verklaren de industrie en ngo’s (WWF !) de vernietiging van bossen als milieubescherming. En dan is er nog de greenwashing van overheidswege : de politiek die bedrijven beschermt en mensenrechten schendt… Veel informatie over dat alles in dit confronterend boek, waarin de schrijfster toch ook een optimistische boodschap meegeeft : het maakt echt wat uit wanneer je het verbeteren van de wereld kritisch bij jezelf begint.
DE SUPERMARKt-SURVIVALGIDS
Teun van de Keuken. Uitg. J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 2018 : 287 blz. Prijs 20 €. ISBN 9789029092470.
Om de juiste keuzes te maken in de supermarkt (in zover je toch niet terug de voorkeur geeft aan de nog bestaande kleine winkeliers) kunnen de insider tips van een consumentprogramma-auteur best van pas komen. Genoeg achtergrondinfo om uit te maken wat je eventueel kan kopen en wat niet en om de marketing-neppropaganda te doorprikken. Blijft de verpakkingsgruwel. Overal zie je nog altijd karren met bergen plastic. Zelfs met een milieuvriendelijkere reglementering zal er nog werk aan zijn om de ingeprente “whatever”-mentaliteit van de supermarktklant ook op dat punt te counteren.
PLASTIC SOUP ATLAS VAN DE WERELD
Michiel Roscam Abbing. Uitg. Lias, Hilversum, 2018 : 128 blz. atlasformaat. Prijs 29.95 €. ISBN 9789088030956. NUR 944. NB : 5 € gaan naar de Plastic Soup Foundation.
Zwerfplastic en microplastics behoren de laatste jaren duidelijk tot de allergrootste milieuprobs, er gaat geen dag meer voorbij of je stoot op wantoestanden (op zee, aan de kust, maar ook in rivieren, op het land en in de lucht) , op acties, op pogingen om er iets aan te doen. De vervuiling gebeurt dan ook aan een ongekend hoog tempo.
Deze atlas biedt in 10 hoofdstukken een actueel beeld van dat plastic soup-probleem wereldwijd : ontstaan, gevolgen en oplossingen. Goede info over dingen als de ‘gyres’, de spooknetten , de fragmentatie, de microbeads uit verzorgingsproducten, nanoplastics, enz. Ook over gezondheidsrisico’s, de impact op creatieve en actieve (Boyan Slat) mensen en over recycling, over bedrijven die zo hun image proberen op te krikken (zie het boek van Kathrin Hartmann, hierboven besproken). De hoofdstukken 8 tot 10 gaan over ‘inspirerende initiatieven’ : ook het statiegeld komt hier natuurlijk langs – en over de verantwoordelijkheid van de producenten en verkopers, evengoed als die van de overheden (wanneer een internationaal verdrag ?). Leesbaar en nuttig boek !
HET ANTI-RIMPELCOMPLEX : DE ACHTERKANT VAN DE COSMETICA-INDUSTRIE.
Robin van Wechem. Uitg. Balans, Amsterdam, 2018 : 336 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 9789460036323.
Goedkope of dure (Chanel-Lancôme) crème, bijna overal zit microplastic in. De meeste shampoos bevatten dezelfde stoffen als schoonmaakmiddelen zoals allesreiniger, alleen in lagere concentratie. En biologische producten zijn niet altijd de oplossing. Vroeger fulmineerden vooral dierenbeschermers tegen de cosmetica-industrie maar vandaag wordt duidelijk dat de meeste cosmeticamerken nog steeds microplastics gebruiken, die niet afgebroken worden en dus in de plastic soup belanden. Deze industrie doet er alles aan om een verbod op hun chemische stoffen te voorkomen, vergelijk met de tabakslobby. Er zijn nochtans vermoedens dat baby’s van vrouwen-gebruikers gevaar lopen op onvruchtbaarheid of ziektes.
P.S. Zie eventueel ook Epstein, Giftige Schoonheid : De risico’s van cosmetica en verzorgingsproducten (AnkhHermes, 2011)
WAAROM IK AL HEEL MIJN LEVEN GROEN STEM
Karel Michiels. Uitg. Willems Uitgevers, Noorderwijk, 2018 : 279 blz. Prijs 20 €. ISBN 9789492419248.
Een freelance journalist vertelt de geschiedenis van Agalev en Groen en hoe de groene beweging zijn leven en werken kleur gaf. Hij begint bij de natuur- en milieu-acties in de late 1960-jaren, de tijd dat ook de WJA/N2000 ontstond…
Interessant voor mensen die wat meer willen lezen over hoe de inzet voor het milieu ook bij ons loskwam. Over pater Luc Versteylen en zijn basiswerk als leraar in het Xaveriuscollege, over hoe daar Anders Gaan Leven, Agalev (de vergissing van zijn leven, beweerde ie) en Groen uit groeide. Maar ook allerlei medestanders, c.q. “klimoppers” (de strebende “meneer Eva Maria” Ludo Dierickx, die Agalev eigenlijk gebruikte om in het parlement te komen, oud-journalist Paul Staes, die van Agalev ook nog naar de CVP en de VLD liep …). Veel mensen die we als N2’ers tegenkwamen, binnen Natuur 2000 of in samenwerkingsverbanden : van wijlen Harry Schram tot Marc Dubrulle van de Bond Beter Leefmilieu en Adelheid Byttebier van de JNM. Spijtig dat er geen personenindex voorzien werd.
(03) ATLASSEN
DE BOSATLAS VAN DE WADDEN
Noordhoff Atlasproducties. Uitg. Noordhoff Uitgevers B.V., Utrecht, 224 blz. Prijs 29.95 €. ISBN 9789001120160.
De Wadden op de kaart, vollediger dan ooit zegt Noordhoff en dat mag wel gezegd worden. De Bosatlassen hebben een reputatie hoog te houden, de eerste (een schoolatlas) verscheen al in 1877. Van deze Waddenatlas kreeg de voorzitter van de Waddenvereniging het eerste exemplaar in oktober 2018. Hij brengt het bijzondere UNESCO-werelderfgoed dat de Nederlandse + Duitse + Deense Wadden betekenen in al zijn facetten en in al zijn schoonheid voor het voetlicht. Achteraan de topografische kaarten anno 2018 en daarvoor de info per eiland. Verder wordt zowat alles atlasgewijs aangeraakt, soms met infographics (de eendenkooien !) : de zeehondentellingen bvb, de walvisvaart, de rol die de rede van Texel eeuwenlang speelde in de Oostzeehandel en voor de de VOC/WIC-schepen, de gaswinning, het wadlopen, enz. De natuur wat te beperkt naar onze smaak, er werden wel recente gegevens verwerkt van Sovon Vogelonderzoek, Wageningen Marine Research, NIOZ, e.a. Voor de foto’s van de Waddennatuur tekende Ruben Smit van de film WAD. Aanbevolen aan de Waddenfreaks onder ons die een degelijk en nog redelijk betaalbaar overzicht willen.
(04) KALENDERS 2019
DE TUINSCHEURKALENDER 2019
Romke Van de Kaa en Paul Geerts. Uitg. Atlas Contact Amsterdam, 2018. Prijs 14.99 €. ISBN 9789045036083.
Een scheurkalender koop ik vooral voor de keerzijden. Deze kalender wil oog hebben voor de biodiversiteit, met o.m. tips om je tuin aantrekkelijker te maken voor vogels, bijen, vlinders, egels (nestelruimte !), salamanders. Van 1/1 tot 31/12 ook dagelijkse plantaardigheden, weerinfo, gedichten, tafelgerechten, tuinwerk enz.