NOG ALTIJD VEEL OVERBODIG AUTO-GEBRUIK
Het VIAS-instituut (ex-Instituut voor de Verkeersveiligheid) vroeg aan 1000 inwoners van dit land hoe ze zich in de herfst van 2019 verplaatsten. Wat blijkt : men blijft verknocht aan zijn wagen, zelfs voor afstanden korter dan 2,5 km. Meer dan 1 op 2 is niet bereid om langer dan 15 minuten te stappen. Slechts 2 op 10 gaan regelmatig te voet hoewel 7 op 10 daar wel toe in staat zijn. En eventjes 5 op 10 wandelen minder dan 2,5 km per dag, het wenselijke dagelijkse minimum aan fysieke inspanning …
PLUG-IN HYBRIDES : NIET ECO, STOP DE GUNSTEN !
De milieufederatie Transport & Environment (T&E) bewees met praktijktesten dat zelfs de meest recente modellen van plug-in hybride elektrische voertuigen veel meer vervuilen dan de autoconstructeurs beweren. Het wordt dan ook tijd dat de overheden een einde maken aan het subsidiëren van de aankoop en aan de royale belastingvrijstellingen van deze modellen : ze wakkeren alleen maar een nieuw emissieschandaal aan.
(www.transportenvironment.org)
CORONA EN ONS LEEFMILIEU
De uitbraak van het nieuwe coronavirus in de wereld, einde 2019-voorjaar 2020, lijkt op het eerste zicht een goede zaak voor het milieu. Transport (o.m. luchtverkeer) en industriële activiteit staan in vele landen op een heel laag pitje. De verbetering van de luchtkwaliteit is zelfs af te leiden van satellietopnames. In China doodde het virus ‘officieel’ 4600 mensen (in feite 60.000 ?) , door de luchtvervuiling stierven er elk jaar minstens een miljoen : die vervuiling verminderde tijdens de crisis met 20 à 30 %. En in Noord-Italië daalde de NO2-emissie spectaculair. Om van de CO2-uitstoot nog te zwijgen. Maar wat na de crisis ? De kans dat de regeringen van die landen met herstelplannen gaan afkomen is reëel, ook dat meteen vroegere klimaat-maatregelen gaan teruggedraaid worden. In Frankrijk kondigde president Macron wel aan “ons model” te zullen herzien, maar Polen en Tsjechië willen bvb de Europese Green Deal verlaten en China is van plan om 200 nieuwe kerncentrales te bouwen …
Wat door de coronacrisis bij ons o.m. ook nog eens duidelijk wordt (buiten bvb het gebrek aan voorzienigheid van de politiekers en de ambtenarij, cfr de zware kritiek van het ACV op gezondheidsminister De Block van de VLD) : dat er in Vlaanderen veel te veel natuur verdwenen is, 3 miljoen Vlamingen vinden geen natuur meer op 1,6 km van hun woonplaats. Dat tekort zet op momenten als deze zowel de bezoekers als de resterende natuurgebieden onder druk…
CORONA : VIRUS STERKER DOOR VERVUILDE LUCHT ?
Het is enorm waarschijnlijk dat luchtverontreiniging een rol speelt bij de corona-pandemie. Niet zozeer bij de verspreiding van het virus, maar wel bij het verergeren van de ziekte. Het coronavrus bleek alvast harder toe te slaan in gebieden met verontreinigde lucht : Lombardije in Italië bvb, Noord-Brabant in Nederland. Het ligt voor de hand dat ongezonde lucht gevolgen heeft voor de ernst van corona-infecties. Het inademen ervan veroorzaakt kleine ontstekingsreacties in het lichaam, waardoor de kans op hart-, vaat- en longziekten toeneemt. En deze ziektes verhogen weer het risico op ernstigere klachten en overlijden door covid-19. Wetenschappers schatten dat tussen de 8 en 41 % van alle sterfgevallen door het coronavirus te wijten is aan luchtvervuiling. Voor harde cijfers is het nog te vroeg.
CORONA : AFVALWATER ALS BAROMETER VOOR VERSPREIDING
Afvalwater zou wel eens een goede barometer kunnen zijn om de verspreiding van het coronavirus onder grotere bevolkingsgroepen in kaart te brengen. Genetisch materiaal van het virus is nl. tot 6 dagen voorafgaand aan de klinische symptomen zichtbaar in het huishoudelijke afvalwater via menselijke ontlasting. Door het regelmatig te onderzoeken op de aanwezigheid van die RNA-deeltjes van COVID -19 zou afvalwater kunnen gebruikt worden als vroeg waarschuwingssysteem voor een heropflakkering. Aquafin (= Vlaamse waterzuiveringsmaatschappij) berichtte in april al dat ze over heel Vlaanderen RNA-sporen van het coronavirus aantrof in het binnenkomend afvalwater. En de wetenschappelijke instelling Sciensano is inmiddels gestart met aanvullend onderzoek van het afvalwater. Twee keer per week screenen zij het ongezuiverde afvalwater van 24 rioolwater- op zuiveringsinstallaties op restanten van COVID-19. Een consortium van onderzoekers van UAntwerpen, UGent, KU Leuven, Aquafin en de Vlaamse Milieumaatschappij vergelijkt ondertussen de resultaten van stalen die eerder werden genomen met de epidemiologische gegevens over het virus, zoals het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames. Het Agentschap Zorg en Gezondheid wil met dat onderzoek een werkmethode en wetenschappelijke capaciteit opzetten rond afvalwateronderzoek op virussen.
(Aqua, 2020/3)
DE COVID-19 MONDMASKERS
Vanaf 2020 valt er een enorme toename in de productie van wegwerpmaskers te noteren, 75 % daarvan dreigt terecht te komen op straat of in zee. UNEP, het Milieuprogramma van de VN, waarschuwde al tegen de gevaren voor de publieke gezondheid en het milieu in het algemeen, terwijl plasticvervuiling al zo’n grote bedreiging van de planeet betekende. UNEP pleit voor globale coördinatie en voor makkelijker te recycleren alternatieven …
ENERGIEBELEID : POLITIEKERS MAKEN OOK DAAR EEN PUINHOOP VAN
In het magazine Knack van 25 november 2020 maakte prof. Jonathan Holslag van de VUB nog eens het proces van het energiebeleid in dit land en van het gebrek aan een energiestrategie. De Vlaamse subsidies voor zonnepanelen bij particulieren ( een van de duurst mogelijke bronnen van elektriciteit) kosten de belastingbetaler eventjes 1,7 miljard te veel. De windmolenparken in de Noordzee kosten nog eens 2 miljard te veel. Het waren vooral de Vlaamse regering en de kustpolitiekers die voor steun voor die parken ijverden, zoals ze dat ook deden voor de subsidies voor biomassa- centrales : door de Europese Commissie en de energieregulator CREG beoordeeld als duur en inefficiënt. Anderzijds worden vitale energienetwerken beheerd op basis van de prioriteiten van een clubje kortzichtige burgemeesters : die wilden op instigatie van de brutale Louis Tobback (SP.A) van Leuven onlangs het nutsbedrijf Eandis in de handen geven van het Chinese State Grid. Een en ander wreekt zich nu de kernuitstap twintig jaar na de beslissing door de regering Verhofstadt eindelijk zijn beslag zou moeten krijgen. Holslag wees er terecht op dat je toch zou mogen verwachten dat de overheid de beslissingen over die kernuitstap helder zou uitleggen aan de burgers. Ook betekenisvol in dezen is het falen van onze kwalitatief povere media. Hoe komt het dat de pers het twintig jaar lang naliet om de politiekers grondig op de rooster te leggen over zulk gewichtig thema ?
FORMULE 1
Formule 1 zorgt voor een behoorlijke belasting van het milieu. In amper enkele uren tijd worden enorme hoeveelheden fossiele brandstof de lucht ingestuurd. En niet alleen de racewagens zorgen voor die belasting. Er is ook de afvalproductie (o.m. duizenden plasticflessen elk weekend) en de verplaatsing van de F1-goden (Hamilton en zijn privé-jet !) plus hun teams die voor een even grote aanslag zorgen. Wanneer je die goden daarover aanspreekt antwoorden ze vaak als Max Verstappen : als het je niet aanstaat, kijk er dan niet naar. Anderzijds gebeurt er toch wel wat. Een verbod op bijtanken tijdens de pitstops bvb, dat dwingt de coureurs om een heel stuk zuiniger te rijden. Er bestaat een plan om de F1 “carbon neutral” te krijgen tegen 2030, via nieuwe motors en synthetische fuel. Het zijn ook niet allemaal Verstappens. Sebastian Vettel (Ferrari) had het begin september over de milieu-uitdagingen die echt moeten beantwoord worden, wil de sport nog blijven bestaan in de toekomst.
KOKOSOLIE
De kokospalm heeft een goed imago maar de milieu-impact van kokosplantages is groot. Bij confrontatie van de productie van kokos, oliepalm, olijf en soja met de lijst van bedreigde diersoorten komt kokos het slechtst uit de bus. Per miljoen ton kokosolie worden 18,33 diersoorten bedreigd in hun voortbestaan. Bij olijfolie zijn dat er 4,12 soorten en bij palmolie 3,79. Kokos scoort dus bijna 5 x zo slecht als palmolie… Hoekom ? Kokosplantages komen het meest voor in vergelegen gebieden, op eilanden met een hoge biodiversiteit. Op de Seychellen verdween bvb. een vogelsoort doordat eilanden waar de soort voorkwam veranderden in kokosplantages. En wereldwijd zijn er al zo’n 12,5 miljoen hectares aan kokosplantages. Dit wil niet zeggen dat de ontbossing voor palmolieplantages geen (enorme) negatieve effecten heeft. Eigenlijk hebben we geen precies beeld van de problemen die de winning van andere oliën veroorzaakt : pinda’s, zonnebloemen, olijven,. Ook in olijfgaarden vind je nog amper beesten, onder de rijen olijven groeit helemaal niks terwijl er voorheen Mediterraan bos stond ! De consument heeft het niet makkelijk om op basis van onvoldoende beschikbare info een weloverwogen keuze te maken. Een beetje van alles gebruiken en zo het risico spreiden ?
Lit. Erik Meijaard cs. Coconut Oil, Conservation an the Conscientious Consumer. Current Biology. (http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3575129)
MONDMASKERS IN ZEE
Door de coronacrisis duiken mondmaskers niet alleen als zwerfvuil op straat op, maar evengoed in zee. Je vindt ze ook regelmatig op het strand, net als wegwerphandschoenen en alcogel. Het voegt zich allemaal bij de 8 miljoen ton plastic afval die jaarlijks in onze oceanen terechtkomt. Een mondmasker dat op straat achterblijft kan via de wind en de waterlopen uiteindelijk in zee terechtkomen en dan kan het nog 450 jaar duren voor het afbreekt. Onder water drijvend lijkt het ook op een kwal en kan het als voedsel aanzien worden door zeedieren. De Dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid startte daarom een campagne om de mensen bewust te maken van de extra-impact van deze nieuwe vorm van afval op het milieu en om iedereen aan te zetten zijn/haar masker niet te verliezen. Gebruikte maskers bevatten plastic, ze horen thuis in de restafvalzak. Maar herbruikbare maskers verdienen de voorkeur …
www.dezeebegintbijjezelf.be
NEONICOTINOÏDEN EN DE MAN DIE ONTDEKTE WAARDOOR DE BIJEN STERVEN
Op 7 juli 2020 stierf te Winterswijk de chemicus en toxicoloog dr. Henk Tennekes (69).
Van zijn mentor en kankeronderzoeker prof.dr. Hermann Druckrey leerde hij van bij het begin van zijn wetenschappelijke carrière dat als een lage dosis kankerverwekkende stoffen zich over een lange periode onomkeerbaar aan een receptor verbinden het effect vaak schadelijker is dan een korte blootstelling aan een hoge dosis van hetzelfde middel. Er bestaat niet zoiets als een veilige dosis van een onveilig middel.
Die weet brengt hij in verband met de vaststelling dat de bijensterfte in zes jaar verdubbeld is. Hij denkt aan een verband met het gebruik van pesticiden en meerbepaald de neonicotinoïden, pesticiden waarin de zaden van gewassen worden gedompeld om insecten te doden. Effectief, maar met twee nadelen. Resten ervan komen in de grond en daarmee in het water en ze zijn ook fataal voor bijen en vlinders. Langdurige, onomkeerbare blootstelling aan dit type landbouwgiffen bleek het zenuwstelsel van bijen, hommels en vlinders aan te tasten.
Hij schrijft in 2010 een boek The systemic insecticides : a disaster in the making en laat daarin aan de hand van statistieken zien hoe allerlei soorten vogels die voor hun voedsel van bijen afhankelijk zijn uit ons landschap verdwijnen. Hij trekt er ook in ten strijde tegen chemiereuzen als Bayer en tegen onderzoekers (Wageningen) die aan de leiband lopen van het chemisch-industrieel complex.
Tennekes’ kruistocht heeft het uiteindelijk verbod van neonicotinoïden zeker versneld. Door zijn wiskundige onderbouwing met de formule van Druckrey en Küpfmüller (uitgedacht in een Engels interneringskamp bij het einde van WO2 …) kwam het al in 2013 tot een gedeeltelijk en in 2018 tot een compleet verbod op drie van deze middelen, door heel de EU.
Tennekes was een voorstander van ecologische landbouw, waarbij Europese landbouwsubsidies ook worden aangewend om bvb biologische bestrijdingsmiddelen mogelijk te maken. Zoals vm. Eurocommissaris voor Landbouw Sicco Mansholt betreurde hij dat de schaalvergroting waarmee boeren na WO2 voor voeding wilden zorgen zo was doorgeschoten. Zijn werk leverde hem prijzen op voor zijn bijdrage aan het behoud van het cultuurlandschap.
Bron : NRC, 11 juli 2020
HET MISERABELE OPENBAAR VERVOER EN DE LIJN-KLUCHT
Niet alleen onze politiek zit op een dieptepunt, ook voor onze media geldt dat. Je ziet het bvb aan Knack, voortdurend duurder en voortdurend minder lezenswaardig. Toch blijven er uitschieters, wanneer bvb Stijn Tormans over het openbaar vervoer en De Lijn schrijft. De Lijn kreeg in Ann Schoubs een nieuwe directrice en al meteen bleek uit haar stereotiepe en wollige maidenspeech dat er niet veel beterschap te verwachten valt voor de vele wantoestanden : ook in coronatijden overvolle bussen en trams die voortdurend niet op het aangekondigde tijdstip rijden of gewoon niet rijden (in 2019 alleen in Antwerpen : 42.509 geschrapte tramritten, 32.298 geschrapte busritten), ellendige stiptheidscijfers, de doorstroming die al 40 jaar faalt … Je vraagt je af waar het belastinggeld bij De Lijn heengaat, waarschijnlijk vooral naar de riante lonen van de top. Voor de rest is het daar desinteresse troef : opnieuw bij die top, maar ook bij de politiekers (groene en andere) en evengoed bij de opiniemakers. Tormans : wie na zijn 25ste nog dagelijks op de voertuigen van De Lijn stapt wordt beschouwd als een mislukkeling, een tweederangsburger. Bij de NMBS is het niet veel beter, hoewel je op een trein wel eens een politieker of een viroloog kan tegenkomen. Maar ook daar zie je overal verval : slechte organisatie, dure nieuwe treinstellen die vrij besmeurd kunnen worden door graffitivandalen, de nog niet zo oude roltrappen naar de diepe kelderperrons van het Antwerpse Centraalstation die meer niet functioneren dan wel, enz. Om van de onnoemelijke geldverspilling langs alle kanten te zwijgen. De nieuwe Lijn-directrice werkte al bijna 20 jaar voor de NMBS en brak daar niet veel potten. Van de gebruikelijke speechfiche las ze af ‘dat ze de Lijn-reiziger opnieuw centraal wil stellen’. Jaja.
Knack, 1 juli en 18 november 2020
RECLAME
In 2020 wordt wereldwijd zo’n 600 miljard euro uitgegeven aan reclame, nooit was dat bedrag zo hoog. Overal woedt een verwoestende concurrentiestrijd tussen adverteerders die ons gedrag willen beïnvloeden. Alsof in een ontwikkelde samenleving een mens niet zelf in staat is om te bedenken wat ie wil kopen. Het verzet hiertegen neemt dan ook toe. De eerste reclameloze steden komen op. In Grenoble (F) kwam de partij Europe Ecology aan de macht met de belofte om alle straatreclame te verbannen en ze hield woord. Ook in andere steden groeit het anti-reclame-activisme. Mensen gaan de lampen van de lichtreclames uitzetten zoals in Lyon of ze halen posters uit billboards om ze te vervangen door werk van kunstenaars zoals in Londen. Die opdringerige en onnodige reclame is eigenlijk niet meer van deze tijd, laat ons eens inzien hoeveel schade ze veroorzaakt aan individuen, aan de maatschappij en aan de planeet…
Dertien bedenkingen bij reclame : Ze is irritant en boosmakend. Ze is misleidend en soms apert onjuist. Ze overprikkelt, visueel en auditief. Ze is lastig te ontwijken. Ze creëert gevaar voor de mededinging. Burgers zijn het mikpunt van veldslagen. Ze is als infobron hopeloos gedateerd. Ze is seksistisch. Ze holt democratische waarden en vrijheden uit. Ze is uitgewerkt. Ze jaagt jou op kosten. Ze is niet gratis. Online is ze sturend, manipulerend.
Kijk ook eens naar vpro.nl/tegenlicht…
SCHONER VLIEGEN ?
De luchtvaartsector speelde een grote rol bij de verspreiding van het coronavirus en wordt kost wat kost gered. Dat belooft weinig goeds voor het oplossen van die andere, nog gevaarlijkere crisis, nl. de klimaatcrisis. Terwijl het klimaatakkoord van Parijs (2015) van alle landen een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen vraagt, wist de luchtvaartlobby zich daar aan te onttrekken. Er vliegen wereldwijd zo’n 25.000 vliegtuigen en die vloot draait nog decenniën op kerosine. Ondertussen wordt er wel naar een alternatieve brandstof gezocht : bio-kerosine (lage efficiëntie), batterijen (te zwaar), e-fuel (uit water en CO2 uit de atmosfeer, duur). Er wordt ook gedacht aan emissievrije vliegtuigen, vliegtuigen waarin brandstofcellen waterstof omzetten in stroom voor elektrische motoren. Op een recent internetcongres over die mogelijke oplossing werd hoe dan ook inzet op meer en beter spoorvervoer nodig geacht omdat je nog altijd 10 retourkeren met de trein naar Parijs kan voor 1 keer met een vliegtuig op e-fuel…
https://responsibletourism.wtm.com/Upcoming-Events/virtual-events/