WAT GEBEURDE IN 2021 ?
WEEKEND 30-31 JANUARI 2021 : TUINVOGELTELLINGEN
In de Lage Landen alvast het grootste citizen science project. In Vlaanderen een 66.000 deelnemers voor 1.186.2756 vogels, in Nederland een 200.000 voor 2.759.135. Bij ons gemiddeld 23 vogels van 7 soorten. De meest getelde : huismus/koolmees/vink (VL) en huismus/koolmees/pimpelmees (NL).
ZONDAG 7 FEBRUARI 2021 : WHY MCA ? ACTIE TEGEN HOOGBOUW BIJ DE HOBOKENSE POLDER
Op de voormalige Castrol/BP-site bij de Schelde ten zuiden van Antwerpen wil het scheepvaartbedrijf CMB (Compagnie Maritime Belge) een zgn. Maritieme Campus Antwerpen bouwen : een mega-kantorencomplex met veel spiegelglas. Die tot 70 m hoge gebouwen (in een eerste fase sluw bescheidener aangekondigd, waar zagen we dat nog gebeuren ?) met parkeerplaatsen voor 700 auto’s gaan een verstorend effect hebben op het aanpalend waardevolle natuurgebied Hobokense Polder, behorend tot het Vlaams Ecologisch Netwerk. Het gaat ook om een belangrijk trekgebied voor vogels die hier de Schelde oversteken. Het hele complex zou in 2023 moeten klaar zijn. Buurtbewoners (w.o. onze oud-leden Jan Bosmans en Joris Van Reusel : de Hobokense Polder werd destijds tegen de wil van het Antwerpse stadsbestuur gered door de Werkgroep Hobokense Polder, in de jaren 1970 mee opgericht door de plaatselijke Natuur 2000-afdeling) voerden hier op zondag 7 februari actie tegen. Ondertussen werden tegen de bouwplannen in kwestie ook al honderden bezwaarschriften ingediend en duizenden mensen tekenden een petitie.
DONDERDAG 18 FEBRUARI 2021 : DE PERSEVERANCE LANDT OP MARS
Na een reis van zeven maanden, 480.000.000 kilometers en “seven minutes of terror” (= het maneuver) heeft de één ton zware NASA-rover ofte robotjeep Perseverance een gecontroleerde landing kunnen uitvoeren in het roestbruine stof van de Jezero-krater op Mars, om daar te beginnen aan een speurtocht naar sporen van leven uit het Martiaanse verleden.
DONDERDAG 25 FEBRUARI 2021 : HET VLAAMSE STIKSTOFARREST ?
De Raad voor Vergunningsbetwistingen vernietigt de vergunning voor de uitbreiding van een pluim- en rundveehouderij te Kortessem. Die vergunning werd in 2019 gegeven door de omstreden ministerin Schauvliege. Het bedrijf bevindt zich in de buurt van het prachtige Haspengouwse Bellevuebos, een Habitatrichtlijn- en VEN-gebied. De bij bepaalde landbouwers erg geliefde CD&V’ster Schauvliege blijkt het risico van de ammoniakuitstoot op het natuurgebied onvoldoende onderzocht te hebben, ondanks het Natuurdecreet. Waarom ?
(Zie ook de rubriek Wereld/Vlaanderen van deze Nieuwsbrief)
MAANDAG 1 MAART 2021 : DE EUROPESE WINTER VAN 2020-2021 WAS IETS WARMER DAN GEMIDDELD
De periode december 2020 tot februari 2021 was gemiddeld 0,6 °C warmer dan dezelfde periode in de jaren 1991-2020 en 2-3°C kouder dan deze van 2020. Maar de winter 2019-2020 was wel de warmste ooit wereldwijd. De laatste winter die kouder was dan het gemiddelde dateert van 2016-2017 (Copernicus Climate Change Service)
DINSDAG 16 MAART 2021 : KLIMAAT-RECHTZAAK VAN START
Na 5 jaar aanloop en na tijdens het weekend manifestaties op 100 plaatsen eindelijk in de vm. NATO-gebouwen te Evere : de pleitzittingen namens de vzw Klimaatzaak en m.d. 63.000 mede-eisers, tegen 4 Belgische overheden (die minnelijk overleg afwezen) over de duidelijk niet nagekomen klimaat-zorgplicht.
Info : www.klimaatzaak.eu/nl
DONDERDAG-VRIJDAG 22-23 APRIL 2021 : LEADERS SUMMIT ON CLIMATE
De nieuwe Amerikaanse president Joe Biden inviteerde 40 wereldleiders op een virtuele topconferentie over het klimaat. O.m. met de Chinese president Xi Jinping en de Russische president Vladimir Poetin werden ideeën uitgewisseld over hoe de wereld op koers moet blijven om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen,. De top gold ook als een voorbereiding op de klimaatconferentie te Glasgow later dit jaar.
VRIJDAG 23 APRIL 2021 : BRAND GROOT SCHIETVELD
Op 23/4 verwoestte een brand op het Groot Schietveld te Brecht en Wuustwezel (1500 ha) m.d. 500 ha heidehabitat. Het Groot Schietveld is één van de belangrijkste overgebleven heidegebieden in de Kempen. Het is ook het leefgebied van de grootste adderpopulatie van Noordwest-Europa. Door overmatige stikstofdepositie verwerd de heide de laatste tijd ook hier wel tot een groot grasveld (pijpestrootje), met alle brandgevaar vandien. Om herhaling van branden te voorkomen zou de oorspronkelijke heidevegetatie moeten hersteld geraken. En de preventie verdient vanwege het leger evengoed serieuzere aandacht …
DONDERDAG 29 APRI L2021: LAMMERGIER IN HET WAASLAND
De gezenderde gier Eglazin (geboren 2020 in het Parco Natura Viva te Bussolengo, Italië en uitgezet in de Gorges du Trévezel, Frankrijk) ) ging overnachten in het Stropersbos te Sint-Gillis en trok daarna verder naar Sinaai, de Kempen en Nederland. Het is pas de 6de waarneming hier te lande.
Doc.: www.4vultures.com
WOENSDAG 26 MEI 2021 : SHELL MOET CO2-UITSTOOT DRASTISCH VERMINDEREN
Donald Pols (°Pretoria, 1972) spreekt Nederlands met een licht Afrikaanderaccent en hij is ook directeur van de Nederlandse milieuorganisatie Milieudefensie. Hij heeft de de strijd aangebonden met Shell. Hij won al een rechtszaak over milieuschade toegebracht aan Afrikaanse boeren en een andere om Shell ertoe te bewegen om zijn uitstoot van broeikasgassen in lijn te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs. Maar nu kreeg hij van een Nederlandse rechtbank een gewoon historisch vonnis dat Shell de CO2-uitstoot die het veroorzaakt uiterlijk in 2030 met 45% moet verminderd hebben t.o.v. het niveau van 2019 …
DINSDAG 1 JUNI 2021 : DE LENTE VAN DE KLAPROOS
De klaproos duikt dit jaar meer op dan voorheen. Dat heeft te maken met de eigenschappen van klaprooszaad. Eén plant kan duizenden zaadjes produceren die tientallen jaren in de grond kunnen wachten op ideale omstandigheden. Droogte gevolgd door een nat voorjaar en plotselinge warmte zijn het signaal om – vooral in bewerkte grond – massaal te ontkiemen…
DINSDAG 1 JUNI 2021 : ROZE SPREEUWEN AAN DE KUST
Begin juni werden er eerst te Zeebrugge en daarna bij Blankenberge (de Fonteintjes) roze spreeuwen opgemerkt. Later ook in het Viersels Gebroekt en bij Doel. Zeldzaam bij ons, tot nu nog maar 71 keer waargenomen : meest solitaire exemplaren. Blijkbaar trekken nu grote aantallen vanuit Zuidoost-Europa naar het noorden. Te weinig aanbod van krekels en sprinkhanen in de traditionele broedgebieden ?
WOENSDAG 9 JUNI 2021 : HET PFOS-SCHANDAAL
Op 5 juni stelde de Vlaamse regering een opdrachthouder aan voor de PFAS-verontreiniging rond het 3M-bedrijf te Zwijndrecht (al 20 jaar bekend !) en milieu-ministerin Zuhal Demir (N-VA) vraagt op 9 juni in het Vlaams parlement de oprichting van een onderzoekscommissie, tot consternatie van de andere meerderheidspartijen inclusief haar eigen partij en de CD&V, die jarenlang lakse milieuministers leverde. De N-VA gaat zelf ook niet vrijuit : Vlaams minister-president Bourgeois en Antwerps burgemeester werden in 2017 verwittigd van de verontreiniging en het gevaar en minister van Verkeer Ben Weyts wist in 2018 van een bedenkelijke financiële dadings-overeenkomst over kosten m.b.t. de verontreiniging, tussen Oosterweelbedrijf Lantis/BAM (waar dan weer N-VA-cumulard Kenis in zit) en 3M, in het voordeel van 3M …
(Zie ook de rubriek Wereld/Vlaanderen van deze Nieuwsbrief)
DONDERDAG 27 JUNI 2021 : UITSPRAAK KLIMAATZAAK VEROORDEELT BELGISCHE POLITIEK
De rechtbank van eerste aanleg van Brussel veroordeelde de 4 Belgische regeringen in een vonnis van 83 bladzijden collectief wegens een nalatig klimaatbeleid. De rechter vindt dat hierdoor artikels 2 en 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens worden geschonden (het recht op leven). Zij volgt de eisers, de vzw Klimaatzaak en de de 58.000 mede-eisers, echter niet wat betreft de gevraagde concrete reductiedoelstellingen à 40% minder broeikasgassen in 2025 en 55 % in 2030. Klimaatzaak vzw gaat dan ook in beroep en zij spant tegelijk een zaak aan bij het Mensenrechtenhof te Straatsburg.
WOENSDAG 14 JULI 2021 : INGRIJPENDE KLIMAATPLANNEN EU
De Europese Commissie presenteerde een ingrijpend pakket van plannen waarmee de klimaatcrisis bestreden moet worden. Zo dient in 2030 40% van alle opgewekte energie schoon te zijn, mogen er vanaf 2035 geen benzineauto’s meer gemaakt worden en komen er hogere belastingen op alle brandstoffen. Het pakket bestaat uit tal van wetten en telt zo’n 12.000 pagina’. “Deze tien jaar zal het erop aankomen if wij de klimaatcrisis het hoofd kunnen bieden” zei klimaatcommissaris Frans Timmermans.
ZONDAG 25 JULI 2021 : ONRUST OMWILLE VAN MARITIEME CAMPUS ANTWERPEN
Op 7 februari hebben we hier al over bericht zie: why MCA? actie tegen hoogbouw bij de Hobokense polder.
Het openbaar onderzoek naar de nieuwe omgevingsvergunningsaanvraag MCA is van start gegaan. Dat wil zeggen dat iedereen, ook jij, bezwaar kan aantekenen. Dat kan enkel in de wettelijk voorziene termijn tot en met 16 augustus 2021. Meer info vind je hier: https://www.hobokensepolder.be/Groenpoort/mca.html
MAANDAG 9 AUGUSTUS 2021 : NIEUW KLIMAATRAPPORT IPCC – CODE ROOD
Het Sixth Assessment Report (Climate Change 2021 – The Physical Science Basis) van het VN-Klimaatpanel stelt dat de snelheid waarmee het klimaat verandert ongeëvenaard is in 2000 jaar. We gaan sowieso naar 1,5 °C opwarming, mogelijk al over 10 jaar. Dat betekent (nog) meer weerextremen. Nog even heeft de mensheid via gedragsaanpassing de wereldwijde opwarming in de hand, maar daarna ? De wereldleiders krijgen een nieuwe kans om de klimaatinspanningen te verscherpen tijdens de klimaatconferentie van november in Glasgow.
www.ipcc.ch
https://bit.ly/IPCCLIVE
MAANDAG 31 AUGUSTUS 2021 : DE NATSTE ZOMER
De weerkundige zomer van 2021 was de natste sedert het begin van de metingen in 1833. Op de regendagen viel er telkens merkelijk meer regen dan anders in de zomer. Het heeft te maken met de klimaatopwarming. In een warmere wereld bevat de lucht meer waterdamp. Dat veroorzaakt langere droge periodes maar ook hardere regenbuien. Het kleiner wordende temperatuurcontrast tussen polen en evenaar draagt er ook toe bij dat drukgebieden langer ter plaatse blijven trappelen.
ZONDAG 19 SEPTEMBER 2021 : BLUE POINT ATLAS WINT EK
Op het circuit van Zolder won het Solar Team van de KU Leuven ( = ingenieurs en een professionele racepiloot) na een race van 24 uur het Europees kampioenschap voor zonnewagens met hun Blue Point, voor een Nederlands team uit Twente.
WOENSDAG 29 SEPTEMBER 2021 : GEZOND LEEFMILIEU EUROPEES MENSENRECHT ?
De Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa maant het ministercomité ( = de ministers van Buitenlandse Zaken van de 47 lidstaten van de RvE) aan om het recht op een gezond leefmilieu toe te voegen aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Zo zou dat recht afdwingbaar worden gemaakt in nationale rechtbanken over het hele continent en in het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg.
DINSDAG 5 OKTOBER 2021 : NOBELPRIJS VOOR KLIMAATONDERZOEK
Voor de eerste keer gaat een Nobelprijs Natuurkunde naar klimaatonderzoek : de Amerikaan Syokuro Manabe (1931) en de Duitser Klaus Hasselman (1931). Manabe’s werk legde het fundament voor de huidige klimaatmodellen : hij toonde al in de jaren 1960 hoe een toename aan CO2 in de atmosfeer kan leiden tot temperatuurstijging op het aardoppervlak. Hasselman bouwde een model dat weer en klimaat met elkaar integreert : hoe kan het weer (bijzonder) variabel zijn terwijl het klimaat stabiel blijft.
ZONDAG 10 OKTOBER 2021 : M.D. 50.000 MENSEN OP KLIMAATMARS BRUSSEL
Een oersterk signaal aan onze blabla-politiekers met het oog op Klimaattop 26 in Glasgow binnen 3 weken. Het volk wil actie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daags tevoren waren op de Antwerpse Groenplaats Climate Express-fietsers toegekomen die vanuit Poperinge 320 km lang de zgn. overstromingslijn hadden gevolgd.
MAANDAG 11 OKTOBER 2021 : START UN BIODIVERSITY CONFERENCE – PART ONE (VIRTUAL)
Wereldwijd zijn er vandaag 1 miljoen planten- en dierensoorten met uitsterven bedreigd. De VN Conventie voor Biologische Diversiteit moet die achteruitgang van de biodiversiteit stoppen en herstel mogelijk maken. Deze bijeenkomst (de tweede helft in april 2022 in Kunming, China) is belangrijk omdat er doelstellingen en acties worden vastgelegd voor tien jaar. Eerste strijdpunt : de bescherming van 30% van de aarde als natuur, met 2030 als deadline. Zie ook rubriek Wereld/Vlaanderen van deze nieuwsbrief.
MAANDAG 1 NOVEMBER 2021 : START KLIMAATTOP GLASGOW, KEEP 1.5 ALIVE ?
De 26ste Conference of the Parties (COP26) van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) om het ‘Paris Rulebook’ af te ronden : 197 landendelegaties, 25.000 deelnemers waarvan de meesten per vervuilend vliegtuig arriveerden – alleen de klimaatactivisten per duurdere trein. Alvast overeenkomsten over de noodzaak om boskappingen, methaanuitstoot, steenkoolgebruik, subsidies op olie en gas af te remmen. Op 5/11 klimaatbetoging door duizenden (vnl) jongeren. Greta Thunberg : dit is een mislukking en een publicrelationsstunt, valse blablabla-beloften. Er worden inderdaad weer veel beloften gedaan : als die op nationaal vlak niet in beleid uitmonden en binnen 10 jaar ten laatste tot de nodige reducties leiden gaan we naar 2,7 °C opwarming i.p.v. 1,5 °C … Voor de eerste keer sedert 30 jaar verscheen wel afbouw van het steenkoolgebruik (mits tegenwerking van China en India) en fossiele energie in de slottekst. De nationale klimaatplannen worden voortaan jaarlijks gecheckt. En Zuid-Afrika krijgt 8,5 miljard om steenkooleconomie te vergroenen. De Vlaamse regering komt af met bijgestuurde maatregelen voor de woningen (isolatie), mobiliteit (elektrische auto’s), landbouw (methaanuitstoot), industrie. Veel kritiek : niks voor het openbaar vervoer, geen reductie aantal koeien, geen kilometerheffing… Die bijsturing zou ook maar 40 % minder CO2-uitstoot betekenen tegen 2030, terwijl de EU 47% vraagt. Ook kritiek op de afwezige Vlaamse milieuministerin Zuhal Demir die de toetreding van Vlaanderen, België en zelfs de EU tot de zgn. High Ambition Coalition probeerde te saboteren. Onder impuls van de N-VA gebeurde dit ook al op de vorige klimaattop.
P.S. De COP 27 : in Sharm El Sheikh (Sinai), Egypte.
WOENSDAG 10 NOVEMBER 2021 : BESPREKING VLAAMS KLIMAATPLAN IN VLAAMS PARLEMENT
Zie ook hierboven. Redelijk onverschillige verdediging door minister-president Jambon (N-VA) en de sprekers voor CD&V en VLD. Ook te verwachten van politiekers die reeds zoveel jaren aan de macht zijn en al die jaren niets deden. Nu staan ze door eigen nalatigheid zowel m.b.t. het klimaat als m.b.t. de kernenergie-uitstap voor bijna onmogelijke opdrachten. Door de toestand waarin Vlaanderen mede door dat nalaten verzeild is geraakt, vallen de EU-klimaateisen bijna niet meer te halen. Terechte kritiek van de oppositie : renovatie van oude huizen wordt voor het grootste deel naar de burgers doorgeschoven, bedrijfswagens worden geëlectrificeerd maar naar het openbaar vervoer wordt nauwelijks gekeken, over de kilometerheffing geen woord meer en ook niet over de reductie van de veestapel…
DONDERDAG 25 NOVEMBER 2021 : BASTAARDAREND TE MOERBEKE
De vogel pleisterde enkele dagen in het Maaibos bij de suikerfabriek : het 4de bekende pleistergeval en de 12de zekere waarneming. De soort broedt in Oost-Europa en Azië, een serieuze bedreiging is hybridisatie met schreeuwarend.
WOENSDAG 1 DECEMBER 2021 : STIKSTOFBETOGING BOEREN
Zie ook 25/2 hierboven. Boerenbond, Ferm en Groene Kring hielden tractormanifestaties in diverse steden, voor een duidelijk stikstofkader. Maar ook de natuur heeft rechtszekerheid nodig. Het is de vraag of de stikstofmaatregelen van de politiekers de landbouw binnen de grenzen van natuur en milieu gaan krijgen …
WOENSDAG 1 DECEMBER 2021 : ROSS’ MEEUW IN NIEUWPOORT
Oud-lid Marc Raes nam op het Westerstaketsel te Nieuwpoort een Ross’ meeuw waar, verdwaald uit Siberië ? In Nederland werden sinds 1958 al twintig van deze dwaalgasten gezien, bij ons nog nooit. De vogel zou wekenlang in Nieuwpoort blijven. Kenmerken : roze buik, lange spitse vleugels, lange wigvormige staart, zwarte halsband.
DONDERDAG 2 DECEMBER 2021 : RESOLUTIE KAMER OVER ECOCIDE
De federale kamer keurde een resolutie goed om ecocide op te laten nemen in het internationale strafrecht. Ecocide is de massale vernietiging van ecosystemen en ernstige schade aan de natuur die wijdverspreid of langdurig is : overbevissing, plasticvervuiling, diepzeemijnbouw, ontbossing voor agro-industrie, chemische verontreiniging van bodem en, grondwater … De kamer geeft de federale regering zo een mandaat om te bekomen dat de bevoegdheid van het Internationale Strafhof wordt uitgebreid met ecocide.
ZATERDAG 4 DECEMBER 2021 : RAPPORT KERNUITSTAP MINISTERIN VAN DER STRAETEN
De verlenging van Doel 4 en Tihange 3 is technisch en wettelijk onhaalbaar geworden. Alle reactoren moeten tegen 2025 dicht, maar de twee nieuwe vervangende gascentrales staan nog lang niet in de steigers. Het is afwachten dat Engie Electrabel tijdig de vergunning voor de centrale te Vilvoorde binnenhaalt. Hoe anders de winter van 2025-2026 doorkomen ?
DINSDAG 7 DECEMBER 2021 : WOLF KLAAS(JE)
Deze keer gefilmd in de buurt van de grens, tussen Essen-Hoek en Huijbergen : kwam uit de buurt van Nijmegen (NL) : via de Biesbosch en het Schelde-Rijnkanaal : beet de nacht voordien vier schapen dood te Essen. Het is de tweede wolf dit jaar die naar de provincie Antwerpen afzakt. Op termijn valt er in dit grensgebied bij de Kalmthoutse Heide wel een vestiging te verwachten.
DONDERDAG 23 DECEMBER 2021 : DE REGERINGSBIJEENKOMST OVER DE KERNUITSTAP
De topministers van de federale regering beraadslaagden te Brussel over de energiebevoorrading, over het plan om de kerncentrales tegen 2025 te sluiten en dat op te vangen met gascentrales. Toch is het plan B om de levensduur van die kerncentrales te verlengen nog niet van de tafel. Pas op 18 maart 2022 wordt die knoop doorgehakt …
WOENSDAG 29 DECEMBER 2021 : NIEUWE KLAP VOOR BOUW OOSTERWEEL
De Raad van State schorst in een spoedprocedure het technisch verslag waarop Lantis (de bouwheer van de Oosterweelwerf) zich baseert om de met PFOS vervuilde grond in Zwijndrecht af te graven en te verplaatsen naar het terrein van het Amerikaanse chemieconcern 3M. Hierdoor wordt het bijna onmogelijk om door te gaan met de grondwerken voor de aanleg van de nieuwe Scheldetunnel die de Antwerpse Ring in het noorden van de stad rond moet maken.
DONDERDAG 30 DECEMBER 2021 : WARMSTE
HET KMI mat te Ukkel de hoogste minimumtemperatuur in december sedert het begin van dit soort waarnemingen in 1892. Het werd niet kouder dan 12,8 °C. Verder steeg het kwik dezelfde dag nog tot 14,2 °C, waarmee het vorig 30 december-record van 13,8 °C uit 1925 sneuvelde.
VRIJDAG 31 DECEMBER 2021 : WARMSTE
In Ukkel werd om 14 u een temperatuur van 14 °C gemeten, dat is een nieuw dagrecord voor 31/12 : het oude record van 13.8 °C dateerde van 2017. Nooit was het bij ons warmer op oudejaarsdag sedert het begin van de waarnemingen. De oorzaak : rechtstreekse import van subtropische lucht uit Noord-Afrika. Op de warmste dag ooit gemeten in december was het 16,7 °C : dat was in 1989.
2021 : DE LUCHT BIJ ONS ?
Volgens de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu was er dit jaar geen ‘ozondag’. Een ozondag is een dag met op minstens 1 meetplaats een overschrijding van de Europese informatiedrempel van 180 microgram (µg) ozon per kubieke meter lucht. Het jaar 2021 was het eerste zonder ozondagen sinds de start van de metingen in 1978. De belangrijkste reden : de regenzomer zonder hittegolven. In 2020, met een warme en droge zomer, waren er 12 ozondagen. P.S. De veel strengere advieswaarde van de WHO (Wereldgezondheidsorganisati) van 100 µg/m³ wordt nergens in België gehaald.
Er was ook minder stikstofdioxide in de lucht, een positief gevolg van de coronapandemie waardoor er minder verkeer was. De Europese jaargrenswaarde is 40 µg/m³, in het centrum van Brussel werd 38 µg/m³ gemeten. Het effect was wel kleiner dan in 2020. En de WHO verlaagde zijn jaaradvieswaarde recentelijk wel naar 10 µg/m³ : die wordt alleen in enkele landelijke gebieden gehaald …
Op het gebied van fijnstof bleven de waarden op alle meetplaatsen wel onder de Europese grenswaarden maar de WHO-normen werden niet gehaald. Alleen in 3 ‘zeer landelijke’ meetplaatsen in de Ardennen bleven de metingen onder de WFO-drempels. De coronapandemie heeft hier maar een beperkte invloed omdat niet alleen het verkeer maar ook de industrie, de landbouw en de huishoudens betrokken partijen zijn.