NIEUWE BOEKEN OVER NATUUR & MILIEU 2021
NVDR : Signalementen van nieuwverschenen boeken die de redactie van deze Nieuwsbrief echt de “moeite” vindt. Zo je van ons nog meer specifieke informatie over een bepaald boek wil : info@nieuwsbriefnatuur2000.be
BY THE WAY
Aan de boekenrecensent van de Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen (hij heet Jan Van den Broek) werd onlangs gevraagd naar de ultieme milieuboeken van de laatste jaren. De volgende 5 vonden genade in zijn ogen :
Andrea Wulf, De uitvinder van de natuur (Uitg. Atlas Contact, 2015)
Etienne Vermeersch, De ogen van de panda (Uitg. Houtekiet, 1988)
Mark Lynar, De mens als god (Uitg. Jan van Arkel, 2011)
Roger Cox, Revolutie met Recht (Uitg. Planet Prosperity Foundation, 2011)
Nan Shepherd, De levende berg (Uitg. De Arbeiderspers, 1977 en 2020)
En ook aan Dirk Draulans, bekend natuurjournalist :
Alfred Russel Wallace, Het Maleise eilandenrijk (Uitg. L.J.Veen Klassiek, 2018)
Rudyard Kipling, The Jungle Books (Uitg. Penguin Classics, 2005)
Peter Piot, Geen tijd te verliezen (Uitg.Lannoo, 2012)
David Quammen, Zoönose (Uitg. Atlas Contact, 2020)
Elizabeth Kolbert, Het zesde uitsterven (Uitg. Davidsfonds, 2014)
TIJDSCHRIFTEN
NATUURTIJDSCHRIFTEN.NL
Een samenwerking van het Nederlandse Naturalis Biodiversity Center met 30 partnerorganisaties, w.o. bvb De Levende Natuur Het Vogeljaar, de Zoogdiervereniging, de Vereniging voor Libellenstudie, de Vlinderstichting. Gezamenlijk stellen zij,m.d. 80 verschillende tijdschriften beschikbaar : elke maand geraadpleegd door 35.000 bezoekers …
DE SCHARRELAAR 2021/1
Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen. Prijs 14.99 €.
Een kroniek van het vogelwaarnemen dicht bij huis in Amsterdam-Noord door Remco Daalder. En bij een ooievaarsboom in Zuidwest-Friesland. Jean-Pierre Geelen maakt het proces van de 1 miljoen duurste vogelkijkhut ‘Tij’ bij het Haringvliet, ontworpen door Satan zelf (wie liet zich allemaal in de luren leggen door vogelwereldvreemde architecten ?). Ook weer een auteur van een boek uit de ondertussen beroemde Atlas Contact Vogelserie : Ton Eggenhuizen over de “Pools-Nederlandse” variant bij de knobbelzwanen, met zijn vleeskleurige i.p.v. loodgrijze poten. En Achilles Cools over de ‘Oostelijke tortel’-grap in Wergea. Paul Q. de Vries zorgt voor een bijdrage over de hoatzin. Alexander Reeuwijk signaleert in De Scharrelaar speciale vogelboeken. Deze keer : Levaillant, Histoire Naturelle des Oiseaux d’Afrique (1799-1808), ook digitaal te zien via teylersmuseum.nl. De 6 delen staan nl. in de bib van het Haarlemse Teylers Museum. Levaillant vond overigens de naam Bateleur ( = koorddanser) uit voor deze vaak op de thermiek balancerende havikachtige. P.S. Ook een stom stuk van ‘beeldend kunstenaar’ O.C. Hooymeijer (probeerde zich evengoed interessant te maken met een boek over niet-bestaande vogels) : over vogelgeluiden, best over te slaan.
DE SCHARRELAAR 2021/2
Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen. Prijs 14.99 €.
Kunstenaar en verenverzamelaar Hay Wijnhoven interesseert zich voor de rui van houtduiven en liet zich daarbij leiden door een studie uit 1970 van prof.dr. Günther Niethammer. Die was van 1968 tot 1973 voorzitter van de Deutsche Ornithologen-Gesellschaft en in die jaren ook de meest vooraanstaande ornitholoog van Duitsland en zelfs Europa. (Handbuch der Vögel Mitteleuropas !). Wijnhoven haalt Niethammer aan, maar verlaagt zich tegelijk ook tot een sneer naar diens oorlogsverleden : als (te) jonge gast en vrijwilliger geraakte N. in 1939 niet binnen bij het leger ofte de Wehrmacht, wel bij de ook militaire Waffen-SS (zoals evengoed paus Benedictus XVI en schrijver Günter Grass bvb). Je zou van de Scharrelaar-redactie verwachten dat ze zich zou distanciëren van zo’n kleinzieligheid, maar die redactie gaat in haar Voorwoord zelfs nog verder. Ze zet ook Alexander Reeuwijk in de verf als hij de Amerikaanse ornitholoog en wereldberoemde vogelschilder John James Audubon (gaf zijn naam aan de Audubon Society, leefde in de eerste helft van de jaren 1800) uitmaakt voor slavenhouder. En als diezelfde Reeuwijk de begaafde vogelnestentekenares Sabine Liedtke aanwrijft dat haar oma tijdens WO2 haar brood verdiende in een ‘onbeduidende administratieve functie’ bij de Gestapo. Waar is dat goed voor ? Wat hebben die gedateerde politieke oprispingen allemaal nog te maken met de oorspronkelijke bedoeling van De Scharrelaar, met vogelinteresse ? Misschien beseft men dat in Holland nog niet, maar De Scharrelaar gaat op deze manier een verkeerde weg op. De andere bijdragen in dit nummer kunnen daar niet veel tegen doen : schrijfster Maria Vuijsje over een link tussen een Nederlandse feministische beweging en de nandoe (??), een maand ‘ooievaarsdagboek’ van de vrouw van Redmond 0’Hanlon, Remco Daalder over een kleine toppereend in de Gouwzee (2019), Achilles Cools over zijn hoppenfinca in Extremadura, zoöjournalist Paul Q. de Vries over Mauritius en Rodrigues en over dodo’s en solitaires, marien ecoloog Remco Camphuysen over vogelwaarnemingen van op het onderzoeksschip Pelagia bij de Doggersbank en over de ergerlijke windmolenbossen in de buurt.
ROOTS VOGELMAGAZINE VOORJAAR 2021
Uitg. New Skool Media, Amsterdam. Prijs 5.25 €. Info : klantenservice@rootsmagazine.nl.
Hotspots in het Lauwersmeer. Voorjaarswaarnemingen. Zangimiterende gekraagde roodstaart. Kraaiachtigen. Zes pocketkijkers (van de Binolyt Voyager 8x tot de Swarovski CL Pocket 10×25) en een warmtebeeldkijker voor o.m. vleermuizen (Lahoux Spotter 35 : 2.395 €). De nieuwe Swarovski NL Pure 12×42 (2.800 €). Hein van Grouw over kleurafwijkingen, naar zijn boek Zwarte merels, witte merels. Het nieuwe natuurcentrum De Marel bij Waalenburg op Texel (vogelinformatiecentrum.nl).
ROOTS VOGELMAGAZINE NAJAAR 2021
Hotspots op de zuidpunt van Texel, incl de haven bij het NIOZ. De meerkoet. Waarneming.nl heeft zijn natuur-app Obidentify geüpdatet. Vier warmtebeeldkijkers : Leica Calonox View (4.495 €), Pulsar Helion 2 XP50 Pro (3.599 €), Pulsar Accolade 2 LRF XP50 Pro (4.699 €), Zeis DTI 3/35 (2.995 €). Kennismaking met de nieuwe Swarovski NL Pure 8×32 en 10×32 (vanaf 2.410€). Reclame door Nils van Duivendijk van Dutch Birding en BirdingBreaks voor vogelen met beide ogen open met de Swarovski BTX dubbel-oculairmodule, te combineren met de bestaande verwisselbare 65,85, 95 en 115 mm-objectieven : dit laatste voor statische situaties (vanaf 5.550 €). De Bynolyt Telebackpack (82.50 €). De opkomst van exoten. De zeearend in Nederland. Vogels volgen in volle vlucht met kleine gps-zenders/loggers.
VOOR KIDS VAN 8 JAAR AF
WIE IS DIE VOGEL
Boris Peeters. Uitg. Volt, Amsterdam-Antwerpen,, 2021 : 129 blz. Prijs 17,50. ISBN 978 90 214 3031 7.NUR 223.
Zoals het volgende boek eigenlijk voor iedereen leuk. Maar zeker voor jonge gasten die al een klein beetje weten van vogels en er nog meer willen leren op naam brengen. Vergeet de Peterson en zelfs Rodts. Dit is een vogelboek zoals we het nog niet kennen. Door een striptekenaar-fantast die ook zijn vogels goed kent : ongeveer 250 soorten showt ie, op een andere manier maar ook waarheidsgetrouw. Met de nodige aandacht voor het kleed van mannetjes en vrouwtjes en voor de veldkenmerken. Ook voor waar ze leven en wat ze eten. Verder basisgegevens als grootte, spanwijdte, geluid, (de fuut : vrek-vrek-vrek) , zeldzaamheid, bedreiging. Op het einde van het boek nog een paar show-bizzvogels zoals de poelifinario…
HET VLEERMUIZENBOEK
Charlotte Milner. Oorspr.titel The Bat Book. Uitg. Fontaine Uitgevers, Amsterdam, 2021 : 48 blz. Prijs17 €. ISBN 978 90 5956 546 3. NUR 223.
Een verzorgd en kleurrijk nieuw vleermuizenboekje voor kids en voor iedereen eigenlijk. Geeft een breed zicht op de vleermuizen wereldwijd, wil uitleggen waarom vleermuizen zo belangrijk zijn. Je krijgt eerst interessante en verteerbare algemene info over kleine en grote vleermuizen : zoogdieren, nachtdieren, hun lijf, wat ze eten, hoe ze dat voedsel vinden in het donker, enz. Maar de tweede helft van het boek is even interessant : dat vertelt hoe vleermuizen bijdragen aan een betere wereld – het goeds dat vleermuizen elke nacht doen, waar de natuur en wij mensen van profiteren. Het in toom houden van insecten, het bestuiven van planten, het verspreiden van zaden. Over de hele wereld helpen ca.1400 soorten vleermuizen diverse ecosystemen gezond houden, van het regenwoud tot de woestijn. Toch zijn die vleermuizen bedreigd : bij ons verminderen de plekken waar ze kunnen leven, maar er zijn ook de bestrijdingsmiddelen, de jacht, botsingen, schimmels. Dit boek roept je op om meer te weten te komen over onze vleermuizen en over die bedreigingen, zodat jij en via jou de mensen uit jouw netwerk daar ook wat aan kunnen doen. Misverstanden wegwerken. Vredig samenleven. Je tuin vleermuisvriendelijk maken (geurplanten voor de nachtvlinders) en je katten ’s nachts binnenhouden. Ook meedoen met een vereniging voor vleermuizenbescherming (Natuur 2000, de Werkgroep Fort Oelegem) of die steunen. Om te besluiten krijgen kids nog een uitdaginkje : hoe je zelf evengoed zaadjesverspreider voor insectenplanten kan worden…
DE AARDE HEEFT JOU NODIG ! WAT GEBEURT ER MET JOUW AFVAL ?
Philip Bunting. Oorspr.titel Your Planet Needs You ! Uitg. De Fonein, Utrecht, 2021 : 32 blz. Prijs 15,99 €. ISBN 978 90 261 54614. NUR 210, 218.
Dit boek laat zien hoe afval ontstaat, wat ermee gebeurt en wat wij kunnen doen om de hoeveelheid ervan te verminderen. Ook kinderen. De aarde heeft ons allemaal nodig.
SPECIAAL
LESS IS YESS : WEG MET ALLE ROMMEL
Katrien Degraeve. Uitg. Lannoo, Tielt, 2021 : 160 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 978 904 014 7712 3. NUR 450.
Een slogan die we al meer lazen, maar hij is wel toepasselijk op deze praktische handleiding om op 12 weken alle rommel in huis, lijf en hoofd aan te pakken en zo terug ‘leefruimte’ te realiseren . Met stap voor stap-weekplanners voor o.m. de kernpunten dumpen,doneren en houden. Vraagt moed, maar als je het tot een goed einde brengt heb je alvast en echt een stuk betere wereld voor jezelf…
NATUUR
BIJZONDERE BOEKEN !
12 JAAR BOS t’ENAME : EEN HOOPVOL PERSPECTIEF VOOR BOS IN DE LAGE LANDEN
Guido Tack, Pieter Blondé, Paul Van den Bremt, Martin Hermy, Nele Vanmaele. UItg. Sterck & De Vreese, Gorredijk, 2021 : 864 blz. Prijs 89.95 €. ISBN 978 90 5615 799 9. NUR 410,680.
Een monument van een boek (twee zware boekdelen) over een bos dat model kan staan voor alle andere bossen in de Lage Landen, maar dat speciaal is door de veelheid van kennis die erover is verzameld : Tack begon er zich voor te interesseren in 1970 als lid van de Wielewaal-Jeugdafdeling (WJA) Schelde-Leie, hij schreef er als 18-jarige een eindwerk over, hij wijdde er een heel stuk van zijn verder leven aan en hij wist gaandeweg (bijna 40 jaar intensief onderzoek) tientallen specialisten en vrijwilligers, waarbij ook oud-leden van Natuur 2000 : o.m. prof algologe Suzanne Fredericq, bijna 8000 soorten in kaart te doen brengen, terwijl er bij extrapolatie nog 12.000 te ontdekken vallen : 1619 soorten kevers, 1515 soorten zwammen, 1026 soorten vlinders, 725 soorten planten, 172 vogelsoorten. Voor een verantwoord beheer van natuurgebieden is inzicht in de ecologische ontwikkeling onmisbaar : via geschreven bronnen en het bodemarchief. In 1984 startte men met onderzoek van de bossen in het vm. graafschap Vlaanderen en het Bos t’ Ename diende daarbij als proefgebied. Dat gebied beslaat nu 185 ha op de steile oostelijke dalwand van de Boven-Schelde bij Oudenaarde : twee bossen vormen de kern, omgeven door gras- en akkerland. De historische documentatie en de palyno-ecologische gegevens bevestigen samen de op- en neergang van de omvang van het Bos. Na kappingen in 1851 resteerden er alleen houtkanten : wel belangrijk als refuge voor planten en dieren, bij de herbebossing vanaf 1882 kon vanuit die houtkanten ‘kolonisatie’ gebeuren… Overigens blijkt uit de analyse van oud-bosplanten en -loopkevers dat het Bos ’t Ename een substantiële band heeft bewaard met het oerbos. Een belangrijk deel van de vanouds aanwezige biodiversiteit heeft zowel degradatie in de late middeleeuwen als de ontginning in de 19de eeuw overleefd. Het eerste boekdeel biedt een verhaal van 12.000 jaar, van de prehistorie tot vandaag, wanneer erfgoedzorgers erin slagen het Bos beschermd te krijgen als landschap en het uit te breiden. In het tweede deel komt het (levende en andere) erfgoed aan bod : de aardkundige, cultuurhistorische en esthetische waarden, maar vooral de natuurhistorische : met ook enige aandacht voor het landschap rondom. Vanuit de bewezen veerkracht van het Bos t’ Ename, gered door zijn houtkanten, wilden Tack cs uiteindelijk een verhaal van hoop geven voor andere West-Europese bossen, mits men er in slaagt de bedreiging door de huidige intensieve landbouw te keren, mits een halt wordt toegeroepen aan onze rommelige ruimtelijke ordening en op voorwaarde dat we de klimaatverandering kunnen beperken. Onze bossen zijn nog te redden, vooral door reeds bestaande bossen uit te breiden : niet door een compleet nieuw bos aan te leggen op vijf kilometer van het eerstvolgende oude bos, dat zonder link met het oerbos honderden jaren zal moeten wachten op biodiversiteit. Op het einde van dit tweede deel nog een serieuze bibliografie, van blz 755 tot blz 814.
DE GESCHIEDENIS VAN BELGIË IN 100 OUDE KAARTEN
Philippe De Maeyer, Michèle Galand, Bram Vannieuwenhuyze, Guy Vanthemsche. Uitg. Lannoo, Tielt, 2021 : 408 blz. Prijs 59 €. ISBN 978 94 014 7§12 6. NUR 688.
Na de stunt met de Geschiedenis van Nederland in 100 oude kaarten (20.000 exx verkocht : zie de Boekenrubriek van onze Nieuwsbrief 2019) nu dit andere bijzondere boek, op dezelfde leest geschoeid. Het start met een kaart van de 16de eeuwse Antwerpse cartograaf en kaartenverkoper Abraham Ortelius, die de Nederlanden moet weergeven in de Romeinse tijd (op basis van Caesars De Bello Gallico). Die wordt direct gevolgd door de legendarische zgn. Peutingerkaart met de viae stratae. En dan komt het verdere défilé van geselecteerde kaarten om de geschiedkundige ontwikkelingen te illustreren, tot de taalgrenzenkaart van 1964. Speciaal interessant vanuit natuuroogpunt zijn o.m. een “propagandakaart” n.a.v. de verzanding van het Zwin, een Maaskaart uit 1492, de Ardennen in 1573, het Zoniënwoud in 1661, de Ferrariskaart natuurlijk, de Nieuw-Arenbergpolder bij de Schelde in 1783, de eerste kaart van de kust (1802), de topografische (1831) en geologische (1855) kaarten. En even speciaal : een kaart van de “Belgische Zee” op de maan (nu de Zee der Stilte) en de kaart van Straat de Gerlache op de Zuidpool uit 1898.
VOGELS : DE VERANDERENDE KIJK OP VOGELS IN DE KUNST
Dr.Roger L. Lederer. Oorspr.titel : Birds. Uitg. Noordboek/HL Books, Gorredijk : 224 blz. Prijs 39.90 €. ISBN 978 90 5615 807 1. NUR 435.
Zo je meer wil te weten komen over de tekenaars achter de vogelafbeeldingen in onze ‘grote’ vogelgidsen, zoals Roger Tory Peterson, Arthur Singer, Keith Shackleton, Raymond Harris-Ching, Lars Jonsson en David Allen Sibley : dit is het boek. Ook over Finch-Davies, de illustrator van Robert’s Birds of South Africa, over Cayley van de Australische vogelgids What Bird is That ? en over Hilary Burn (The Handbook of Bird Identification for Europe and the Western Palearctic). Maar Lederer wil nog veel meer meegeven : via het werk van de grootste kunstenaars laten zien hoe vogelafbeeldingen de laatste 400 jaar zijn veranderd. En zo stoot je ook op Vlaams-Nederlandse Barokkers als Frans Snyders en Melchior d’Hondecoeter, op dodo-schilder George Edwards, op de wereldberoemde John James Audubon (Zijn Birds of America uit 1838 is wellicht het mooiste vogelboek ooit), op Elizaberth Gould, op de zo bijzondere Archibald Thorburn, op de door David Attenborough erg gewaardeerde William Thomas Cooper, enz. Waarom worden in veldgidsen vogels nog steeds getekend of geschilderd afgebeeld terwijl er ook zoveel professionele vogelfotografen met hun vaak verbluffende foto’s rondlopen ? Een foto toont een vogel op een specifiek moment, terwijl in een tekening of schilderij de ideale houding en kleur van de vogel worden vastgelegd : daarbij wordt de aandacht op juist die kenmerken gericht die het belangrijkst zijn om de soort te herkennen…
NATUURBESCHERMING
KERKEN VAN GOUD, DOMINEES VAN HOUT : OVER DE VERWORDING VAN DE NEDERLANDSE NATUURBESCHERMING
Rob Bijlsma. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 352 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978 90 450 4463 7. NUR 410/907.
De natuur heeft zich op achterbakse wijze ontwikkeld tot verkeerde natuur. Dat is ten strengste verboden. Vandaar dat bepaalde natuurbeschermingsorganisaties (ken jij ze ook ?) krachtig ingrijpen : natuur is geen natuur zonder graafmachines, omgekapte bossen en massarecreatie. Natuurbescherming moet een verdienmodel zijn, een industrietak waar mensen een baantje vinden. Deze goegemeente heeft bedisseld dat de levende natuur geen millimeter mag afwijken van het gewenste ‘profiel’ Gereputeerde en gerespecteerde vogelonderzoeker Bijlsma zag het een halve eeuw aan. Op basis van wetenschap en veldwerk stelt hij ironisch de onzin van het “groene circus” aan de kaak. Er is maar één conclusie mogelijk : de bezem door de augiasstal van geldverslaafde natuurvernielers en natuuruitbaters.
NATUUR, ALGEMEEN
NATUURVERVAGING EN DE STRIJD OM WAT NATUURLIJK IS
Thomas van Slobbe. UItg. Noordboek,Gorredijk, 2021 : 110 blz. Prijs 12.50. ISBN 978 90 5615 718 0. NUR 410/730.
Niet teveel geld voor een boekje dat doet nadenken over hetgeen ons als natuurfreaks toch wel bezighoudt. Veel jongeren hechten belang aan natuur en de vrijheid van de frisse lucht (zie onderaan in deze rubriek : friluftsliv !) omdat het hen helpt bij vermindering van stress, evengoed als het praten met anderen en het beluisteren van muziek. Maar in welke mate bestaat die natuur nog wel en wat ‘maakt’ de vermaledijde combi van politiekers & ambtenaren allemaal van onze nog ‘bestaande’ natuur ? Natuur is vandaag altijd in bezit en voor ieder plekje is beleid ontwikkeld. De afgelopen 50 jaar is zowat 2/3 van de populatie-omvang van zoogdieren, vogels, vissen, amfibieën en insecten verdwenen. Natuur werd door ‘natuurbeheerders’ aangepast en aangetast. Het begrip ‘natuurlijk’ verliest aan betekenis en het begrip natuurvervaging duikt op. Er ontstaat onrust en verwarring. Voornoemde ‘natuurbeheerders’ (politiekers, ambtenaren, sommige natuurverenigingen zelfs) trekken zich daar weinig van aan. De ‘mensen’ willen dat natuur natuurlijk blijft en dat die natuur beleefd kan worden. Maar hoe kan je iets beschermen dat vervaagt ? De natuur kraakt in haar voegen onder de druk van voortdurende technische en bestuurlijke beïnvloeding van natuurlijke processen. Er moeten meer robuuste, aaneengesloten natuurgebieden komen waar de natuur haar gang mag gaan, in plaats van een lappendeken van kleine gebiedjes. We moeten bomen planten die beter bestand zijn tegen de verwachte klimaatverandering. En liever geen geo-engineering of biotechnologie…
DE ONTDEKKING VAN DE NATUUR : DE ONTWIKKELING VAN BIODIVERSITEIT IN NEDERLAND VAN IJSTIJD TOT 21STE EEUW
Jan Luiten van Zanden, Thomas van Coethem, Rob Lenders en Joop Schaminée. UItg. Prometheus, Amsterdam, 2021 : 330 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978 90 446 4734 1.
De natuur kan vandaag niet meer zonder de mens. Je merkt dat goed aan de tegenwoordige ’tweede domesticatie’ van die natuur : op zoek naar wildernis wordt ie steeds meer aangeharkt en gepland. Hoe is het zo ver kunnen komen, hoe is het met de biodiversiteit gegaan naarmate de mens de natuur ontdektre als jager-verzamelaar, als landbouwer, als industrieel, als bioloog en als natuurbeschermer (dat laatste was nodig toen omstreeks 1900 het besef doordrong dat die natuur in rap tempo aan het verdwijnen was) ? Komt er na 20 eeuwen van achteruitgang nu een hoopvolle toekomst ? Het wordt voor de mens een kwestie van verantwoordelijkheid nemen.
BASISBOEK VELDBIOLOGIE : ZELF DE NATUUR IN
Sander Turnhout. UItg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2021 : 352 blz. Prijs 2′,50 €. ISBN 978 90 5011 761 6. NUR 410,420, 430.
Dit boek staat met reden vooraan in deze boekenrubriek. Een would be natuurontdekker vindt er alle weet die nodig is om zelf op onderzoek te gaan in de natuur. Je leert hoe je wilde planten en dieren kunt herkennen, hoe een natuurgebied in elkaar zit en ook hoe je zelf eenvoudig veldwerk kunt doen : alle basiskennis om een goede veldbioloog te worden. En nog meer : bvb beschouwingen over wat natuur eigenlijk is en hoe je er mee om kan gaan, een overzicht van abiotische factoren, landschappen, grondsoorten en aquatische kringlopen. Geschreven door een ouwe sok van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (100 yo), met de hulp van vele natuurorganisaties : van Stichting Anemoon tot de Zoogdiervereniging. Wel op de eerste plaats gericht op Nederland natuurlijk.
DAGBOEK VAN EEN NATUURJONGEN
Dara McAnulty. Oorspr.titel Diary of a Youjng Naturalist. Uitg. Uitgeverij Balans, Amsterdam, 2021 : 272 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 94 638 2141 4. NUR 740.
Dit is een er niet autistisch uitziende autistische Ierse eikel van 15 (maar ook natuurbeschermer en milieuactivist) die eerst in een online blog en daarna in een dagboek zijn frustraties laat uitbarsten door te schrijven over zijn natuurwaarnemingen, in zijn tuin en in het wild. Ontmoetingen met merels, zwanen, rode wouwen, kiekendieven, kikkers, paardenbloemen, leeuweriken, vleermuizen (hij probeert tevergeefs een door een kat gebeten vleermuis terug op de been te krijgen) , pinksterbloemen, sneeuwhazen. En die er nog veel anders aan vastknoopt : een liefdevol portret bvb van zijn gezin dat zijn weg zoekt in de wereld. Dapper, poëtisch, ethisch, lyrisch en krachtig noemde Robert MacFairlane het.
WILD JAAR : 365 NACHTEN BUITEN
Koen Arts. Uitg. Noordboek, Gorredijk, 9/1/2021 : 237 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 5615 669 5. NUR 410/320.
Zegt de auteur, docent aan de Wageningen Unief en promotor van elementaire natuurvaardigheid over zijn experiment : natuurbescherming is niet alleen een idee dat moet worden verdedigd, maar dat best ook in de praktijk moet worden geleefd. En een experiment is het, de wildheid vinden in de eigen omgeving als onderdeel van het eigen bestaan : 365 nachten buiten slapen en in ieder seizoen minstens 50 % van de tijd buiten doorbrengen. Het plan wordt wel gehypothekeerd door de kankerziekte en het overlijden van zijn vader, wat hem doet nadenken over de de vraag hoe belangrijk natuurervaring eigenlijk is.
VUUR : EEN VERGETEN HOOFDSTUK
Ignaas Devisch. Uitg. De Bezige Bij, Amsterdam, 2021 : 262 blz. Prijs 23.99 €. ISBN 978 94 031 1451 4. NUR 730.
Vuur is meer dan ooit een vraagstuk maar we zijn het vergeten. Devisch ontwikkelt hier een nieuwe idee over de plaats van vuur in onze wereld. Willen we onze levensstandaard behouden dan kunnen we niet zonder een nieuwe bron die vrijheid en welvaart in stand houdt zonder die wereld te vernietigen. De zon, de grootste vuurbol in ons sterrenstelsel, heeft dit potentieel.
FOSSIELEN
PRAKTIJKGIDS FOSSIELEN
Anne Schulp. Uitg. Noordboek, Gorredijk, 2021 : 151 blz. Prijs 24.90 €. ISBN 978 90 5615 668 8. NUR 930.
De nieuwe boeken die we selecteren voor signalement in deze rubriek moeten de moeite van lezen, gebruiken en eventueel kopen waard zijn en dat geldt zeker voor dit werk. Schulp is een ervaren prof paleontologie in Utrecht en onderzoeker bij Naturalis in Leiden. Dit boek gaat op de eerste plaats over het verzamelen, prepareren en conserveren van fossielen. Daar komt meer bij kijken dan een beginner die zijn uitrusting bij elkaar heeft en die weet waar ie moet zoeken (die tips gaan wel vooral over Nederland) kan vermoeden, zowel in het veld als thuis of in het lab : van registreren tot verzorgen, opbergen en eventueel tentoonstellen. Voor de determinatie verwijst Schulp naar de publicaties over specifieke vindplaatsen (hij vermeldt er ook in zijn literatuurlijstjes) en naar internetfora, verenigingen, musea en websites …
PLANTEN
HET VERNUFT VAN PLANTEN
Marcel De Cleene. Uitg. Sterck & De Vreese, ,Gorredijk, 2021 :135 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 5615 743 2. NUR 420.
Een boek van een prof die voor planten leeft en die eigenlijk complexe dingen eenvoudig kan uitleggen. Hij weet er veel van, maar ook hij stoot op mysteries. Je zou dit een boek over de wonderen en de mysteries van het plantenrijk kunnen noemen. De versterkingen. De schikking van bladeren (Fibonacci !). De verspreiding van zaden. Het aanpassingsvermogen. Het bioritme. De waterhuishouding. Vleesetende planten. Het afvallen van bladeren. Kunnen planten voelen, horen of (af)ruiken ?
VELDGIDS ZEEWIEREN
Luna van der Loos, Mart Karremans, Frank Perk. Uitg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2021 : 303 blz. Prijs 29.95 €. ISBN 978 90 5011 8019. NUR 420/421.
Waar is de tijd dat we ons op SWG-excursies ook voor de zeewieren moesten behelpen met de Collins Pocket Guide to the Sea Shore en de deskundige uitleg van WJA/N2000-medestichter dr.Frank Redant ? Nu is er dit geweldig foto-ondersteund kanjerboek, ontstaan uit een ANEMOON-workshop : een gids waarmee in het veld en zonder optische hulpmiddelen behalve een loep ruim 130 soorten of soortgroepen (Zeesla, Darmwier, Hoorntjeswier) autochtone groenwieren, roodwieren en bruinwieren gedetermineerd kunnen worden. De beschrijvingen omvatten formaat, kleur en textuur, kenmerken, gelijkende soorten, habitat en sizoenspatronen. Ongewoon leuk : op het einde zeven recepten van Dennis Willems (Restaurant Morille, Koudekerke) en Oosterschelde-beroepswierenwaaiers Ellen Schoenmakers en Guido Krijger van www.wildwier.nl.
WELKE PADDENSTOEL IS DAT ?
Andreas Gminder/Tanja Böhning. Oorspr.titel Welcher Pilz ist das ? Uitg. Kosmos Uitgevers , Utrecht/Antwerpen, tweede druk 2021. Prijs 20 €. ISBN 978 90 2158 0586. NUR 410.
ANWB-Zakgids voor 450 soorten die je in Europa kan vinden. Kleurcode-indeling op boleten/boleetachtigen (geel), plaatjeszwammen (blauw) en overige paddenstoelen (groen). Serieuze foto’s, tekeningen, symbolen en uitleg.
ANWB BOMENGIDS : MEER DAN 600 SOORTEN BOMEN EN STRUIKEN
Joachim Meyers/Heinz-Werner Schwegler. Oorspr.titel Welcher Baum ist das ? Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, derde druk 2021 : 322 blz. Prijs 27, 50 €. ISBN 978 90 215 8258 0. NUR 412.
Na wat systematiek en een determinatiesleutel een indeling met kleurcodes : loofbomen en struiken met de bladeren tegenoverstaand/in kransen of verspreid, loofbomen en struiken met bijzondere groeivormen, bomen en struiken met schubvormige of naaldvormige bladeren, echte naaldbomen. Uitleidingen : winterknoppen, vroege bloeiers zonder bladeren, zaden en vruchten, schors als determinatiehulp, silhouetten van groeivormen, de meest giftige soorten.
WINTERFLORA : BOMEN EN STRUIKEN
Dirk Slagter. Uitg. NatuurMedia, Goedereede, vierde gecorrigeerde druk 2021 : 160 blz. Gereduceerde prijs voor lezers van deze recensie 18 €. ISBN 978 90820 43617.
Ook als de bladeren van de bomen zijn heeft elke boom of struik vaak simpele kenmerken die het mogelijk maken om de soorten te onderscheiden. Met dit boek kunnen 120 algemene en/of opvallende soorten, vormen en geslachten bomen, struiken, klim- en slingerplanten in de winter vlot op naam worden gebracht. Via een startpagina ga je naar 22 tabellen en je kiest de tabel die het meest past bij ‘jouw’ boom of struik. Extra-luxe voor noodgevallen : kom je er echt niet uit stuur dan een foto en de beschrijving van de gevolgde determinatieweg naar winterflora.bomen@gmail.com.
KNOPPEN EN TWIJGEN : HERKENNEN VAN INHEEMSE BOMEN EN STRUIKEN
Jean-Denis Godet. Oorspr.titel Knospen und Zweige. Einheimische Baum- und Straucharten. Uitg. Noordboek, Gorredijk, 2021 : 432 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 5615 666 4. NUR 429.
Na de veelgebruikte Knoppentabel van de Jeugdbondsuitgeverij en de Winterflora van Dirk Slagter (Uitg. NatuurMedia) nu deze gids om 150 soorten bomen en struiken te herkennen, wanneer die geen bladeren of bloemen hebben. Je wordt eerst op weg gezet naar de determinatiesleutel met gedetailleerde kleurenafbeeldingen voor alle belangrijke determinatiekenmerken. Daarna volgen 300 bladzijden beschrijvingen en paginagrote foto’s van de 150 behandelde knoppensoorten, van Abies alba (Gewone zilverspar) tot Viscum album (Maretak)
IEDER SEIZOEN ZIJN GROEN : 365 DAGEN BOTANISCH TEKENEN
Mijke Desserjer. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 96 blz. Prijs 20 €. ISBN978 90 439.2306 4. NUR 400.
Eenvoudig de mooiste botanische tekeninen maken. Illustrator Mijke gaf in haar eerste boek De geheime tuin de basis, in dit tweede boek volgen voorbeelden, tips en stap-voor-staptekeningen, voor het mooiste van elk seizoen. Het vraagt even stil te staan en goed te kijken, het hoofd even leeg te maken en te focussen op papier, potlood en zwarte gelpen. Tekenen kun je ook leren, het doet denken aan de practica plantkunde aan de unief…
DIEREN
ZOÖLOGISCHE CLASSIFICATIE
DE ONTDEKKING VAN HET DIERENRIJK : DE KUNST VAN HET CLASSIFICEREN
David Bainbridge. Oorspr.titel How Zoologists organize things. Uitg. Davidsfonds/Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2021 : 256 blz. Prijs 34.99 €. ISBN 978 90 02 26925 7 . NUR 922.
Een mooi uitgegeven en mooi geïllustreerd boek met het verhaal van de dierenclassificatie, van de oudheid tot nu, met nu en dan een stop bij een grote naam : Aristoteles, Merian, Lamarck, Smith, Hitchcock, Nott, Wallace, Haeckel, Goodrich. Maar Linnaeus moet je wel gaan zoeken… Mensen hebben om diverse redenen altijd de behoefte gehad om levende wezens en dus evengoed dieren te classificeren. In het MICJ gebruiken we de ‘systematiek’ vandaag o.m. als we onze boeken over dieren ordenen in onze bib. In de loop der tijden gaf dat ook ontstaan aan een indrukwekkende artistieke (afbeeldingen)productie : het boek staat vol staaltjes daarvan en dat maakt het ook geschikt als een leuk geschenkboek.
SCHELPEN
VELDGIDS SCHELPEN : ZEESCHELPEN EN WEEKDIEREN UIT ONS NOORDZEEGEBIED
Rykel de Bruyne. UItg. KNNV Uitgeverij,Zeist, 2de geheel herziene druk 2021 : 304 blz. Prijs 32,95 €. ISBN 978 90 5011 686 2. NUR 412.
Inleiding met o.m. vorm-overzicht (families) en determinatietabel. Bij de kleurfoto-geïllustreerde soortbeschrijvingen : uitleg over o.m. herkenning, kleur, habitat, voorkomen voor ruim 320 soorten schelpen en weekdieren uit de Noordzee : nu ook alle zeenaaktslakken. Malacoloog de Bruyne coördineert het Atlasproject Nederlandse Mollusken.
INSECTEN
STILLE AARDE : HOE WE DE INSECTEN VAN DE ONDERGANG KUNNEN REDDEN.
Dave Goulson. Oorspr.titel Silent Earth.Averting the Insect Apocalypse. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 398 blz. Prijs 25 €. ISBN 978 90 450 4384 5. NUR 410/922.
Wereldwijd daalt het aantal insecten bijzonder snel. Terwijl 3/4 van onze belangrijke voedselgewassen door wilde insecten wordt bestoven en talloze dieren voor hun voedsel van insecten afhankelijk zijn. Zonder insecten stort alles in. Prof Goulson is gespecialiseerd in de hommel (cfr Een verhaal met een angel, Geroezemoes in het gras, De vlucht van de hommel, De tuinjungle). Deze liefdesverklaring aan de insectrenwereld is een oproep tot ingrijpende verandering in het overheidsbeleid, de landbouw (!), de industrie, onze eigen huishoudens : wij kunnen allemaal stappen zetten om insecten te helpen en hun/onze vernietiging tegen te gaan.
MIEREN
MIJN-MIEREN-HOOP : EEN SLIM SUPERORGANISME IN DE TUIN
Achilles Cools. Uitg.Noordboek ,Gorredijk, 2021 : 223 blz. Prijs 22.90 €. ISBN 978 90 5615 781 4. NUR 320/410.
Een verre buur van Cools heeft last van een kolonie kale bosmieren (Formica polyctena, één van onze rode bosmiersoorten : zie bosmieren.nl). Hij besluit die te verhuizen naar het dennenbos naast zijn tuin. Een nieuwe mierenkoepel begint te groeien en Cools krijgt stof voor een nieuw verhaal : wat bosmieren ons leren.
P.S. Mierenliefhebbers wilden we hier ook verwijzen naar De mierenmaatschappij door Susanne Foitzik en Olaf Frische (Uitg.Luitingh-Sijthoff, 2020). Evengoed over wat mensen van mieren kunnen leren.
VISSEN
ZALM : EEN BIOGRAFIE
Lars Kvamme. Oorspr.titel Laks.En biografi. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 255 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 90 450 4332 9. NUR 410/430.
Een combinatie van biologie, geologie, klimatologie, mythologie, geschiedenis, taalkunde en voedselwetenschap in een portret van een edele vis die inmiddels ten prooi viel aan een miljardenindustrie. Alle aspecten van het leven van de zalm – zijn lot in de Noord-Amerikaanse en Europese rivieren (hoe de zalm er verdween : overbevissing en meer nog vergiftiging), in Chileense kooien en de Atlantische Oceaan. Ook hoe de bouw van stuwen, sluizen en dammen de zalmtrek hinderde of onmogelijk maakte…
VOGELS
VERSCHENEN OF VERDWENEN : RUIM EEN EEUW NEDERLANDSE BROEDVOGELS IN BEWEGING
Sovon Vogelonderzoek. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht, 2021 : 320 blz. Prijs 50 €. ISBN 9789021576459.
Een vogel stelt zijn eisen aan zijn biotoop. Zo is hij als de kanarie in de mijn en zo kan hij het verhaal vertellen van het landschap : van het verdwijnen van de “woeste gronden”, van de verwording van onze duinen, van de vernieling van het kleinschalige landschap : samen met de “nieuwe landbouw” deed dit zoveel interessante soorten verdwijnen. Anderzijds is door Europese regelgeving de vervuiling met pcb’s verminderd, de waterkwaliteit iets verbeterd en de vervolging teruggedrongen. Dat heeft voor andere soorten nieuwe kansen gegeven. Sovon Vogelonderzoek (SOVON = Stichting Ornithologisch Veldonderzoek Nederland) is eens gaan checken hoe de broedvogelstand in Nederland (die van ons is te vergelijken …) van 1900 tot 2020 evolueerde : van 148 in 1975 naar 187 soorten vandaag. Maar tegelijk is de echte natuurlijke rijkdom afgenomen, biodiversiteit is méér dan alleen het aantal soorten. In dit boek worden 49 nieuwkomers besproken (geen exoten) en 12 verdwijners. Netto 37 erbij. Het zijn vooral de vogels die hogere eisen stellen aan hun leefomgeving die verdwijnen, minder kieskeurige soorten komen ervoor terug. De kemphaan is in elk geval voorgoed verdwenen. Grutto’s , graspiepers en veldleeuweriken komen uitsluitend in reservaten voor. Ook tapuit en blauwe kiekendief zijn ten prooi gevallen aan de verslechtering van hun leefgebieden. Vervlakking dus, doordat de ecologische kwaliteit van het land blijft afnemen : ieder landschap krijgt de vogels die het verdient. Het doet de toekomst eerder vrezen dan vertrouwen.
DE SLIMSTE VOGELGIDS : ALLE REGELMATIGE BROEDVOGELS VAN BELGIË EN NEDERLAND. EDITIE 2021.
Jan Rodts. Uitg. Houtekiet, Antwerpen, zesde herziene druk (op twee jaar) 2021 : 455 blz. Prijs 29.99 €. ISBN 978 90 8924 930 2. NUR 411.
Vergeet de taxonomie. Vergeet Peterson, Lars Jonsson, Lars Svenson van de ANWB Vogelgids en hun vogeltekeningen. Rodts, van Vogelbescherming Vlaanderen, doet het anders : met uitgekozen foto’s (aanwijsstreepjes voor de veldkenmerken !) en een rangschikking op lichaamsgrootte van 196 ‘regelmatige’ broedvogels : van goudhaantje tot koolmees, van koolmees tot merel, van merel tot houtduif, van houtduif tot wilde eend, van wilde eend tot knobbelzwaan. Bij elke vogel wordt de gebruikelijke detailinfo verzorgd gegeven, een dubbele pagina per vogel. Broedvogels, dus geen ‘wintervogels’ : gestimuleerd door de 20.000 verkochte exemplaren werkt Rodts nu aan een winterboek. Zoals deze gids ook voor ‘beginnende vogelaars en ‘gewone’ natuurliefhebbers.
DE SLIMSTE VOGELGIDS : ALLE WINTERVOGELS VAN BELGIË EN NEDERLAND
Jan Rodts. Uitg. Houtekiet, Antwerpen, eerste druk september 2021 : 427 blz. Prijs 29.99 €. ISBN 978 90 8924 964 7. NUR 411.
Nu dus het winterboek, met alle regelmatige wintervogels van België en Nederland : alle regelmatige broedvogelsoorten die het jaar rond te zien zijn en daarnaast de soorten die bij ons komen overwinteren of gewoon doortrekken op weg naar hun overwinteringsgebieden. Weer dezelfde rangschikking op grootte en dezelfde soort .detailinfo. Ook plek om waargenomen soorten af te vinken.
DE GEWIEKSTE VOGELGIDS : SLIM EN EENVOUDIG VOGELS HERKENNEN VOOR IEDEREEN
Nico de Haan/Elwin van der Kolk. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 456 blz. Prijs 25 €. ISBN 978 90 215 7914 6. NUR 435.
Zoals Rodts zat de Haan (73, ook bekend van de tv : Baardmannetjes) vele jaren in de Vogelbescherming en wil hij van mensen natuurkenners en zo natuurbeschermers maken. De bedoeling van dit evengoed ‘andere’ vogelboek is onze ca. 300 natuurvogelsoorten makkelijker te leren herkennen via meerdere zoeksleutels : kleur, gedrag, vorm en leefgebied. Lievelingseend de pijlstaart staat bvb bij eenden (vorm) en vogels met een lange staat (vorm). De aalscholver haalde het boek zeven keer : zwarte vogels (kleur), vogels die onderduiken (gedrag), vogels met de vliegvorm van een gans (vorm), vogels met een bijzondere snavel (vorm), vogels van stad en park (leefgebied), vogels van open en ondiep water (leefgebied), zee-zeilvogels (leefgebied). En de wespendief vind je bij roofvogels (vorm) en bosvogels (leefgebied). Telkens met aanduiding van kenmerken op de bijbehorende perfecte kleurtekeningen van vogeltekenaar van der Kolk, die voor Vogelbescherming Nederland net alle Nederlandse vogels aan het tekenen was.
MEEUWEN VAN EUROPA, NOORD-AFRIKA EN HET MIDDEN-OOSTEN
Peter Adriaens, Mars Muusse, Philippe J. Dubois, Fréderic Jiguet. Oorspr.titel Gulls of Europe,North Africa and the Middle East. Uitg. Noordboek, Gorredijk, 2021 : 320 blz. Prijs 34.90 €. ISBN 9789056157821.
Een must have voor elke vogelaar ! Veelomvattende determinatiegids voor alle 44 soorten en ondersoorten van het West-Palearctische gebied. Gelijkende soorten en ondersoorten op dezelfde pagina met elkaar vergeken. Verder alle gebruikelijke info in de inleiding en bij de soortbesprekingen.
ANWB ROOFVOGELGIDS VAN EUROPA
Daniel Schmidt-Rothmund, Winfried Nachtigall & Theodor Mebs. Oorspr.titel Die Greifvögel Europas. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 248 blz. Prijs 25 €. ISBN 978 90 215 8570 3. NUR 538/435.
Over de hele wereld komen er 330 soorten roofvogels voor, de meeste in de tropische savannes en regenwouden : daarvan zijn in Europa 39 soorten als broedvogel geregistreerd en voor deze zijn Zuid- en Oost-Europa het belangrijkst. Voor info over die 29 Europese soorten roofvogels en 10 soorten valken kan je in dit boekje na de gebruikelijke inleidingen ruim terecht : verspreidingskaartjes (broedgebieden), kenmerken, geluid, biotoop, enz. Veel goeie foto’s en tekeningen. Op de omslagflappen vind je nog eens alle vliegbeelden. De info over het voorkomen en geschikte regio’s voor waarneming betreft (zoals aangegeven) op de eerste plaats Midden-Europa. Vertaler Ger Meesters heeft er ook gegevens over Nederland aan toegevoegd. Als nawerk een literatuurlijst met recente Engelse en Duitse publicaties over de soorten.
ZAKGIDS ROOFVOGELS & UILEN VAN EUROPA
Lars Gejl. Oorspr.titel Rovfugler og ugler. Uitg. Noordboek ,Gorredijk, 2021 : 263 blz. Prijs 17.90 €. ISBN 978 90 5615 783 8. NUR 435.
Weer een WOW-boek van Lars Gejl (de beste natuurfotograaf van de wereld, zie ook ‘Handboek Vogels’) en van uitgeverij Noordboek. Zakgidsformaat zoals bvb de Peterson. Foto’s van professionele vogelfotografen uit heel Europa. Voor alle soorten een QR-code met vogelgeluiden. De rest moet je gezien hebben om het te geloven. Neem bvb de kiekendieven. Eerst een algemeen overzicht van de 4 soorten met silhouetten en vliegbeelden (incl.pijlaanwijzingen). Dan per soort de tekstgegevens (jizz, gelijkende soorten, voorkomen, trek, biologie) en super foto-vliegbeelden (ook weer met pijlaanwijzingen) van adult man en vrouw, oudere vogels, juvenielen. Echt een vast gebruiksvoorwerp voor in je linkerzak, tegen dat je een roofvogel of uil tegenkomt : in de Kalmthoutse Heide of op Schier of aan de Bosporus…
DE HOOIVOGEL : WAAROM DE GRUTTO UIT NEDERLAND VERTREKT
Gerrit Gerritsen. Uitg. Noordboek , Gorredijk, 2021 : 222 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 5615 690 9. NUR 435.
Niet alleen in Nederland werd de grutto (de boektitel verwijst naar zijn vroeger leefgebied) in een halve eeuw van algemene weidevogel een zorgenkind. Zoals ook Natuur 2000 maakte Gerritsen de vroegere gloriejaren nog mee, maar ook de afname. Hij werkt al zijn hele leven aan de bescherming van de grutto als onderzoeker, teller, ringer (al 35 jaar) . Hij reisde de grutto ook achterna van de noordelijkste broedgebieden op IJsland t : ot de overwinteringsgebieden in Afrika. Hij vertelt ook over taaie gevechten met overheden, maaiende melkboeren en zelfs Franse jagers : die hebben allemaal het vertrek van deze fascinerende vogel op hun geweten.
P.S. Zie ook de boekenrubriek 2015 van nieuwsbriefnatuur2000.be voor het signalement van Albert Beintema, De Grutto !
ECOLOGIE EN VERPLAATSINGSPATROON VAN DE IJSVOGEL
Frans van Erve & Henk Moller PIllot. Uitg. Ecologische Kring Midden-Brabant/Pictures Publishers, Woudrichem, 2021 : 96 blz. Prijs 17.50 €. ISBN 978 94 92576 37 8
Begin 1963 hadden we de strengste winter van de 20ste eeuw. De daarop volgende winter van 1964 was ook relatief streng. De ijsvogelstand werd daardoor zowat geheel weggevaagd. Voor henzelf en voor alle in ijsvogels geïnteresseerde natuurvrienden besloten twee jonge natuuronderzoekers uit Midden-Noord-Brabant, geholpen door Brabantse en Vlaamse vrienden, toen te gaan onderzoeken hoe het herstel in zijn werk zou gaan. Er werd (acht jaar lang) een ringproject opgezet om de ijsvogelverplaatsingen in kaart te brengen. Behalve Noord-Brabant werden ook delen van Nederlands Limburg en Gelderland onderzocht, naast delen van onze provincies Antwerpen en Limburg. De resultaten van dat project, met vele gegevens over broedplaatsen, paarvorming, reproductie, plaatstrouw en leeftijd, leerden wat er met de vogels gebeurde in en vooral na het broedseizoen. Daarnaast werden ook de bestanden van ringcentrales in Nederland en België geanalyseerd en zo kreeg men een behoorlijke idee van het verplaatsingpatroon van zowel volwassen ijsvogels als van uitvliegende nestjongen. Die verplaatsingen (soms over grote afstanden) of juist de honkvastheid spelen een centrale rol in het leven van de ijsvogel, naast aspecten als territoriaal gedrag, de keuze van de nestplaatsen en het voedsel. Alles bijeen geeft dit de lezer een goed beeld van de factoren die bepalen dat de ijsvogel in onze streken voorkomt.
HANDBOEK VOGELS IN VLUCHT : HERKEN VLIEGBEELDEN VAN ZANGVOGELS
Tomasz Cofta. Oorspr.titel Flight Identification of European Passerines and select landbirds. UItg. KNNV-UItgeverij, Zeist, 2021 : 496 blz. Prijs 39.95 €. ISBN 978 90 501 1824 8. NUR 435.
Oef ! De eerste ‘echte’ gids voor de determinatie van 205, resp. 32 Europese zangvogels en aanverwante landvogels in de vlucht. Combinatie van knappe kleurenillustraties (850) en foto’s (2400)) van de vliegbeelden. Je leert op welke details je moet letten bij het waarnemen. Ook uitleg over vluchtroepen (sonogrammen), met QR-links naar online opnamen. Een dik boek dat met de geboden tekstinfo en de massa afbeeldingen echt wil helpen bij een niet makkelijke klus, ze zijn altijd zo snel voorbij …
DE ZEEAREND : DE VOGELSERIE 19
Nienke Beitema. Uitg. Atlas Contact , Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 253 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 90 450 4073 8. NUR 435.
De zeearend, : een grote bruine roofvogel met een lichte kop, een witte staart en gevingerde vleugels, die graag op vis en watervogels jaagt in grote zoetwatergebieden. Hij broedt sinds 2006 in Nederland (Oostvaardersplassen, Biesbosch …) en in 2020 waren daar al 20 broedparen die m.d. 100 jonge zeearenden produceerden. Zo gaan we wat de zeearend betreft stilaan terug naar de tijd van Willem van Oranje ? De schrijfster, door Amerikaanse zeearenden gegrepen tijdens een eerder en lang verblijf in Canada, wilde weten wat zeearenden bezielde om in een vol land te gaan broeden en ging op speurtocht. Meteen ook naar de mooiste Nederlandse natuurgebieden en naar de fascinerende biologie van de grootste Europese arend, die we een eeuw geleden nog gewoon uit de lucht schoten (zoals de stichter van de Nederlandse Ornithologische Vereniging dat in juni 1902 bvb fier rapporteerde aan de redactie van De Levende Natuur …).
P.S. In de Vogelserie zijn nu al aan de beurt gekomen : gierzwaluw, goudvink,grutto, huismus, kauw, koekoek, merel, rotgans, slechtvalk, spreeuw, meerkoet, zilvermeeuw, kievit, raaf, tapuit, bergeend, Turkse tortel, zwarte specht, zeearend.
DE FUUT : DE VOGELSERIE 20
Jan Johan Vlug. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 471 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978 90 450 4079 0. NUR 435.
Wat een boek over de zowat meest populaire vogel in Nederland en Vlaanderen, ook bij Natuur 2000 en de Werkgroep Fort Oelegem. ! Denk aan de prachtige vids die Marc Gorrens maakte van een fortgrachtfuut met jongen op de rug. In de jaren 1960 waren er nog zorgen over zijn voortbestaan, maar tegenwoordig nestelen er in Nederland een 13.500 (bij ons : 1500 à 1900 broedparen ?). Vlug is één van de grote futen-specialisten in Europa. Pro Memorie : dit is dezelfde Vlug die anno 1983 de gewaardeerde WM 160 van de KNNV publiceerde, ook over de fuut natuurlijk. In dit boek gaat hij uitvoerig over alles, met verhalen vol wetenswaardigheden, over verspreiding, voedsel, broeden, trek enz. Hij heeft het evengoed over de familieleden van de fuut, ook buiten Europa en over bedreigingen. Achteraan een literatuurlijst van eventjes 25 pagina’s. Samen bijna 500 bladzijden die hun prijs beslist waard zijn…
DE WILDE EEND : DE VOGELSERIE 21
Gerard Ouweneel. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 199 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 90 450 4465 1. NUR 435.
Een boek over een bekende watervogel door een bekende vogelkenner-nestor, opgedragen aan een bekende wilde eendenman (Ton Lebret = 50 jaar eendenkijken) van een vorige generatie. De wilde eend was anno 2020 ‘Vogel van het Jaar’ in Nederland en dat geeft ongerustheid weer , want de broedpopulatie loopt terug. Het actuele aantal broedparen in Nederland wordt op 200.000 à 300.000 geschat , terwijl er tussen december en februari een half miljoen tot een miljoen exemplaren overwinteren. Ouweneel vertelt je alles wat je moet weten en meer dan dat : de eendenkooien en de jacht komen te sprake, maar ook dingen als botulisme en de vergelijking met de wel toenemende krakeend (nu 25.000 broedparen, anno 1979 : 550 à 800).
DE KNOBBELZWAAN : DE VOGELSERIE 22
Ton Eggenhuizen. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 270 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978 90 450 3725 7. NUR 435.
Linnaeus zag in de knobbelzwaan niks anders dan een tamme tegenhanger van de wilde zwaan. Knobbelzwanen zijn in elk geval een sieraad voor de stadsnatuur en ze zijn juist in de stedelijke omgeving goed in staat om hun natuurlijke gedrag te vertonen. Ze verdienen in die situatie best aandacht en die kregen ze ook van gereputeerde auteurs zoals Peter Scott. Eggenhuizen, stadsecoloog te Almere, staat niet alleen in zijn passie voor de zwaan en gaat in tegen de misvatting dat de Nederlandse knobbelzwanen (broedpopulatie 7000-9000 paar, in de winter zitten er tot 46.000 vogels) voornamelijk afkomstig zouden zijn van vogels uit gevangenschap. Daarnaast krijg je alle gewenste info over leven, eten, populatieontwikkelingen, de knobbel, afschot en loodvergiftiging, trek, enz. Eggenhuizen is ringer en vertelt natuurlijk ook over zijn onderzoek.
BAARDMAN & BOTERKONTJE : DE VOGEL EN ZIJN NAAM
Toine Andernach. Uitg.Noordboek, Gorredijk, 2021 : 127 blz. Prijs 17,50 €. ISBN 978 90 5615 683 0. NUR 435/610.
Als je een tip zoekt voor een leuk boekcadeau voor een vogelgeïnteresseerde ? Dit is het leukste. Een fraai uitgegeven werkje (17,5 cm x 23 cm) met veel mooie tekeningen uit Nederlandsche Vogelen en dito vogelfoto’s is dit. Andernach (55) woont in Den Hoorn op Texel en is een taalkundig opgeleide vogelliefhebber. Hij zocht al lang een boek te schrijven over de herkomst van onze Nederlandse vogelnamen, die niet altijd zo voor zich spreken als bij de blauwborst, de bijeneter, de oeverloper of de oehoe. Ooit al eens stilgestaan bij bvb de naam fuut of de naam sperwer, meer dan 1000 jaar oud, een combinatie van sparwa (mus) en aran (arend) ? Het wordt in dit boek allemaal veel luchtiger en leesbaarder uitgelegd dan in de meer ‘wetenschappelijke’ literatuur hierover zoals bvb het Woordenboek van de Nederlandse vogelnamen door Klaas Eigenhuis. Uiteraard komen hier niet al onze inheemse vogels aan bod, nog geen 50. Maar er wordt aan een tweede deel gewerkt.
P.S. Boterkontje is een andere naam voor de pijlstaart en de wintertaling.
ZOOGDIEREN : VLEERMUIZEN
LES CHAUVES-SOURIS DE FRANCE, BELGIQUE, LUXEMBOURG ET SUISSE
L.Arthur & M.Lemaire. Biotope Editions, Mèze-France, 3e édition 2021 : 592 p. Prix 45 €. ISBN 978-2-36662-271-3.
Une mise à jour des connaissances actuelles des chauves-souris de nos contrées. Un magnifique ouvrage, les auteurs (deux des meilleurs chiroptérologues en France) mettent en évidence la relation entre la chauve-souris et l’Homme avant de se plonger dans des monographies détaillées, enrichies de cartes de distribution et de sonogrammes.
(L’Oiseau)
NATUURGEBIEDEN
NATIONALE PARKEN VAN EUROPA
Lonely Planet. Oorspr.titel : National Parks of Europe. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 320 blz. Prijs 29.99 €. ISBN 978 90 215 8915 2. NUR 500.
Info over 60 nationale parken, van Sitsbergen tot de Etna op Sicilië. Neem bvb de Waddenzee, wel alleen het Deense deel (?) : wat basisinfo, een reissugestie (2 dagen) en waar overnachten.
NATUURZIN : ONTDEK HOE DE NATUUR ONS GEZONDER, GELUKKIGER EN CREATIEVER MAAKT
Marieke Schatteleijn. Uitg.Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 224 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 215 8419 1. NUR 410.
Een leuk boek voor wie echt op natuuravontuur wil in Nederlandse natuurgebieden op Terschelling, in het Lauwersmeer, op de Veluwe, in Nederlands Limburg enz. Ook voor wie rust en ruimte zoekt in drukke tijden. Voornoemd Waddeneiland is één van de weinige plekken waar je nog echt donkerte kan ervaren, de Boschplaat is een ‘Dark Sky Park’ : zie darkskyterschelling.nl. Het Lauwersmeer (vlakbij Lauwersoog, de poort naar Schiermonnikoog) is perfect om ook aan je bioritme te werken. In de uitgestrekte bossen en heidevelden van de Veluwe doet Binnenste Buitenboswachter Marieke je aan de oneindige cyclus van het leven raken, ze neemt je mee naar plekken waar de vergankelijkheid zich laat zien. In het wonderschoon dal van de Roode Beek in het Nationaal Park De Meinweg kan je met een boswachter op zoek gaan naar bevers (staatsbosbeher.nl). Het Savelsbos heeft dan weer een van de mooiste boskernen van Nederland, in de prehistorie liepen hier al mensen rond (vuursteenmijn.nl) : er is een mooie wandelroute van 13 km. By rhe way : kijk ook eens naar gezondnatuurwandelen.nl. Een van de vele tips van Marieke.
FAUNA EN FLORA VAN HET ZONIËNWOUD
Toni Llobet, Hans Baeté, Bart Muys. Uitg. Sterck & De Vreese, Gorredijk, 2021 : 145 blz. Prijs 17.50 €. ISBN 978 90 5615 512 4. NUR 420/430.
Eerst een 20 blz voorstelling (55 km² enz), geschiedenis, bezoekstoegangen, leefgebieden (diorama’s). Daarna selecteerde veldecoloog Baeté voor de rest van het boekje blijkbaar soorten uit eerst de bestaande lijsten met lagere planten (nogal wat zwammen), bomen, struiken en zaadplanten en daarna de lijsten kleinere dieren, vogels en zoogdieren. Voor al deze soorten vroeg men de bekende Catalaanse natuurillustrator Llobet om afbeeldingen en voorzag Baeté die dan weer van een blokje beschrijfinfo.
DE MOOISTE VOGELKIJKGEBIEDEN VAN NEDERLAND EN VLAANDEREN
Ger Meesters. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 208 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 215 7912 2. NUR 435.
Meesters publiceerde in 2018 ook al het boekje De 101 mooiste vogelkijkgebieden van Nederland. Dat is hier gewoon ‘geïntegreerd’ en aangevuld met Natuurpunt-toelichtingen bij 29 Vlaamse vogelkijkgebieden. De keuze is wel speciaal (geen Zwin en Kalmthoutse Heide voor Vlaanderen) en de toelichtingen zijn redelijk summier (neem bvb Schiermonnikoog), maar als overzicht bij het maken van een keuze van excursieterreinen in een bepaalde provincie kan je er wat aan hebben.
DE MOOISTE LANDGOEDWANDELINGEN VAN NEDERLAND
Roots Wandelgids. Uitg. Fontaine Uitgevers i.s.m. New Skool Media, Amsterdam, 2021 : 160 blz. Prijs 17 €. ISBN 9789464040470. NUR 502.
Goed voor 16 wandelroutes en 4 landgoedommetjes over en langs de fraaiste landgoederen van Nederland. Bvb de Fraeylemaborg te Slochteren, een stinsenplantenbolwerk dat we uit eigen ervaring als tussenstop kunnen aanbevelen op de weg naar of van Schiermonnikoog …
P.S. Roots publiceerde ook De mooiste BOSWANDELINGEN van Nederland, De mooiste wandelingen langs WATER en De mooiste VLINDER- & VOGELWANDELINGEN van Nederland (www.rootsmagazine.nl).
LEVEN IN DE NATUUR
GELUKKIG KUNNEN WE WANDELEN
Annabel Streets. Oorspr.titel 52 Ways to Walk : The New Science and Timeless Joy of How, When, Where and Why. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 296 blz. Prijs 20 €. ISBN 978 90 215 8217 7. NUR 400.
De coronamiserie heeft veel mensen ook de positieve effecten van wandelen doen inzien, de schrijfster hoopt dat het terug onderdeel van ons systeem wordt. De jaarkalender volgend presenteert ze in 52 hoofdstukken evenveel andere manieren van lopen. Wandelen in de kou, langzaam wandelen, wandelen in de wind, afvalverzamelend wandelen, een rivier volgen, voor je geheugen wandelen, zingend wandelen, wandelen op blote voeten, wandelen in water, wandelen bij volle maan, wandelen om te verdwalen, wandelwerken, achteruitlopen …
WANDELLUST
Twan Huys. Uitg. Prometheus, Amsterdam, Zevende druk 2021 : 231 blz. Prijs 15.00 €. ISBN 978 90 446 5003 7.
Een betaalbaar en verzorgd bestsellertje (zakgids-formaat) van een gepassioneerde wandelaar over zijn 17 ( eigenlijk 18) mooiste wandelgebieden van Nederland. Veel, veel meer dan routebeschrijvingen incl. pleisterplaatsen : ontmoetingen met interessante mensen bvb (Prinses Irene suggereerde de wandeling in de Kaapse Bossen, Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug ). Nogal wat van die gebieden liggen relatief in onze buurt : de Manteling op Walcheren, het eilandparadijs Tiengemeten, de Stabrechtse Heide en in Huys’ Limburg de Mariapeel, het Laakdal, het Gerendal en Vijlen. Verderop in Nederland ook de nieuwe Marker Wadden en Terschelling, met een ‘zijsprong’ naar Rottumerplaat.
HAD JE NOG WILLEN WANDELEN? MIETERSE WANDELINGEN MET MAARTEN KONING.
J.J.Voskuil. Ingeleid en samengesteld door Wim Huijser. Uitg. Van Oorschot, Amsterdam, 2021 : 335 blz. Prijs 20 €. ISBN 97890211148.
Voskuil (1926-2008) was een Nederlandse volkskundige en een populaire schrijver met een serieuze literaire productie. Hij was tegelijk een overtuigde wandelaar : nergens wordt er dan ook zo veel gewandeld als in zijn “werk”. Hij hield dagboeken bij en over bijna 20 jaar wandeltochten schreef hij zelfs twee aparte boeken. Deze publicatie is een bloemlezing met de mooiste wandelfragmenten uit zijn bekende romans Bij nader inzien en Het Bureau (7 delen, bijna 5000 blz, ca. 300.000 exx verkocht !). Leuk om te lezen, dat lezen doet ook begrijpen waarom zo veel mensen van Voskuils literatuur houden en tegelijk van het wandelen dat ruimte geeft voor de eigen gedachten.
P.S. Maarten Koning is Voskuils alter ego en de hoofdpersoon in de twee genoemde romans.
SLOW TRAVEL : BELEEF EN ONTDEK DE WERELD IN JE EIGEN TEMPO
Penny Watson. Oorspr.titel : Slow Travel. Uitg. Terra, Amsterdam, 2021 : 194 blz. Prijs 29,99 €. ISBN 978 90 8989 835 7. NUR 500.
Vergeet de touroperators, de snelle vliegtuigen, de last minute tickets, de apps. Neem echt de tijd om doordacht te reizen : in jouw tijd en op jouw eigen voorwaarden. Dit mooie boek helpt daarbij, geeft massa’s suggesties : om de natuur dichterbij en verderbij te ontdekken, korter of langer, wandelend, fietsend, treinreizend, varend. Pleisterend in een cabin, een klooster of een retreat. Om te schrijven in de Cotswolds of om te imkeren op Freycinet, Tasmanië. En nog zoveel meer.
RIDE : DE 100 MOOISTE FIETSTOCHTEN TER WERELD
Patrick Bareham cs. Oorspr.titel Ride. Uitg.Unieboek/Het Spectrum, Amsterdam, 2021 : 256 blz. Prijs 25.99 €. ISBN 978 90 003 7973 6. NUR 501/450.
Een ultieme inspiratiebron staat er op de rug, samengesteld door ervaren fietsers. Veelsterren routes van Vancouver Island (neem wat mee tegen de muggen) en de rest van de Amerika’s, over de Zuiderzeeroute, de Hannibalroute en de Donauradweg tot de Tour d’Afrique (Caïro-Kaapstad), de Highway One (Saigon-Hanoi) en de Aotearoatour dwars door NIeuw-Zeeland. Summiere aanduidingen van lengte, hoogte, soort wegdek. Ook wat tips om de reis te verlengen/verkorten, wat en waar ‘bijtanken’ en dgl.
WANDERLUST EUROPA : DE MEEST LEGENDARISCHE HIKING TRAILS
Teksten : Alex Roddie/Gestalten Oorspr. titel Wanderlust Europe. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 328 blz. Prijs 39,99 €. ISBN 978 90 215 7925 2. NUR 500/502.
Een bergwandelaar en klimmer stelt enkele tientallen hikes voor in heel Europa, van The Pennine Way (de grootse tocht die mensen al jaren de ervaring van hun leven geeft) tot het Transkaukasisch Pad in Opper-Svanetië (Georgië), van het Kungsleden koningspad onder het Noorderlicht in Zweeds Lapland tot het Natuur 2000 welbekende Faja de Pelaypad in de Ordesavallei (Spaanse Pyreneeên), het Europese antwoord op Yosemite Valley. Kaartjes, praktische info, prachige foto’s.
LANNOO’S REISBOEK PELGRIMSTOCHTEN : DE 30 MOOISTE PELGRIMSROUTES IN EUROPA
Gerhard von Kapff, Andrea Lammert, Annika Voigt. Oorspr.titel Die schönsten Pilgerrouten Europas. Uitg. Lannoo, Tielt, 2021 : 264 blz. Prijs 34.99 €. ISBN 978 94 014 7679 9. NUR 512.
Het nieuwe pelgrimeren wordt populairder en populairder. Er is geen intensere en persoonlijkere manier om de natuur – en jezelf – beter te leren kennen, om innerlijke rust en nieuwe kracht te vinden dan te voet. Iedereen kent ondertussen wel iemand die naar Compostela trok. Wie keek tien jaar geleden niet afgunstig naar geluksvogel Arnout Hauben, 100 dagen op pelgrimstocht tussen Schaarbeek en Santiago ? Er verschenen ook al mooie boeken over, van Derry Brabbs bvb (De wegen naar Santiago, Pelgrimage). Maar dit boek is toch speciaal, wijder. Misschien omdat het in Centraal-Europa geschreven is ? Hier komt ook de Sint-Olavsweg aan bod, van Oslo naar Trondheim. En de Via Jutlandica, de Jutlandse Sint-Jacobsroute. En de Pommerse, van Krottingen in het Memelland over de Koerse Schoorwal langs Rossitten (ooit de beroemdste vogelwacht van Duitsland) over Koningsbergen naar de Mariakerk van Danzig : al deze plaatsen hebben sedert 1945 Litouwse, Russische en Poolse namen … En nog meer Wegen in Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Slovenië, tot Griekenland toe (waar is de tijd dat we bij Philippi op de Via Egnatia stonden en aan Sint-Paulus dachten ?). En natuurlijk de beroemde : de Ierse, de Britse, de Franse, de Italiaanse (de Francigena !) en de Iberische Caminos/Caminho. Veel uitleg : over de route en bezienswaardigheden, ook over de beste reistijd, de zwaarte en de vereisten, eet- en slaapgelegenheid. Mooi geïllustreerd met foto’s en kaartfragmenten.
WALLONIË EN DE ARDENNEN : 365 BIJZONDERE PLEKKEN
Kristien Hansebout. UItg. Sterck & De Vreese, Gorredijk, 2021 : 432 blz. Prijs 35 €. ISBN 978 90 5615 712 8. NUR 500.
Een leuk gepresenteerd lijvig overzicht voor als je in een Waalse provincie op cultuur- en natuurtocht wil : 32 schilderachtige wandelroutes langs steden, monumenten, kastelen, forten, natuurgebieden … Ook speciale logeergelegenheden. Anders dan anders !
FRILUFTSLIV : NOORS BUITENLEVEN IN DE LAGE LANDEN
Eric Brinckman, Benjamin Brinckman. Uitg. Noordboek, Gorredijk, 2021 : 232 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 978 90 5615 6657.NUR 410/320.
In de zomer van 1975 vaarde en reed Natuur 2000 naar de General Assemby van de IYF in Dombas, Noorwegen. Na die GA was er een zomerkamp in de bergen en daar werden we ingeleid in het friluftsliv (vrije-lucht-leven), een stuk cultuur en kunde voor veel Noren : buiten slapen en kamperen met zo weinig mogelijk spullen, je oriënteren op zon, sterren en wolken, je voedsel bereiden met eetbare planten en paddenstoelen. Auteur Benjamin B. doceert friluftsliv in Sandefjord, Eric B. is blijkbaar een fervente en filosofische wandelaar/jogger/kampeerder. In Noorwegen, 12 x zo groot als ons land voor net iets meer dan 5 miljoen inwoners, worden mensen van jongs af aan thuis en op school opgeleid in de kunst van friluftsliv. In ons stuk West-Europa is het eerste probleem al dat je niet veel Wild Places meer hebt. Wat er nog aan mogelijkheden bestaat, vertrekkend in je eigen tuin of op je balkon (!), lees je in dit boek. Veel nuttig weten in deze tijd van ook meer aandacht voor bushcraft. En met dat weten is er niks dat je belet om daarna ook eens naar Noorwegen te trekken…
WILD ZWEMMEN : WAAROM EEN DUIK IN DE NATUUR HELEND IS VOOR LICHAAM EN GEEST
Anna Deacon en Vicky Allen. Oorspr.titel Taking the Plunge. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 264 blz. Prijs 22,50 €. ISBN 978 90 215 8410 2. NUR 450/484/770.
Buiten zwemmen = vrijheid en fun, goed voor je uithouding en je gezondheid; het helpt ook tegen stress, verdriet, pijn, verveling en nog meer. Dit boek laat je weten wat je moet weten voor je in het diepe springt (bvb watervallen, stuwmeren, steengroeven, rivieren …) : opletten voor de cold shock bvb.
P.S. Zo dit boek je aanspreekt ben je misschien ook geïnteresseerd in de story en de methoden van de beroemde Ice Man Wim Hof ? Wim Hof, De Wim Hof Methode. Uitg.Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2020 : 256 blz. Prijs 20,99 €. ISBN 978 90 215 7841 5. NUR 770.
DRINKBARE RIVIEREN
Li An Phoa en Maarten van der Schaaf. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 256 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 90 450 4431 6. NUR 320.
Hoe lang is het geleden dat we uit onze rivieren dronken, direct, zonder het water eerst te zuiveren? De schrijfster is oprichtster van Drinkable Rivers. Ze wandelde 1000 km langs de Maas en ze neemt de lezer mee op avontuur langs nog andere rivieren op vier continenten. opdat ie één vraag luider en luider mee zou gaan stellen : wat doen we tegen de watervervuiling, hoe kunnen onze rivieren weer drinkbaar worden ?
www.drinkablerivers.org
TUIN
150 GARDENS YOU NEED TO VISIT BEFORE YOU DIE
Texts Stefanie Waldek. Uitg. Lannoo Publishers, Tielt, 2021 : 256 blz. Prijs 25.99 €. ISBN 978940147995. NUR 450/500.
Stefanie : “I’ve shared a vast range of gardens, from immense botanical institutions wiith thousands of specimens, to smaller plots for quiet meditations, to museums that combine both artworks and plantings. I hope these brief introductions inspire you to plan a visit, whether in your hometown or on your global travels, so that you can enjoy the sights, smells, sounds and stories …” Uit onze buurt : de Plantentuin van Meise en het ietwat omstreden Parc des Topiaires te Durbuy (topiaires = sculptures végétales, “gesnoeide” beeldhouwwerken), de Hortus Botanicus van Leiden, de kasteeltuinen van Arcen en Keukenhof te Lisse.
TINY FOREST : KLEIN BOS, GROOT AVONTUUR
Daan Bleichrodt & Maarten Bruns. Uitg.Noordboek, Gorredijk, 2021 : 206 blz. Prijs 19,90 €. ISBN 978 90 5615 6923. NUR 410.
Een Tiny Forest is een inheems minibos ter groote van een tennisbaan. Het is een prettige plek voor vlinders, vogels, bijen en kleine zoogdieren én voor mensen. De auteurs startten met het planten van 600 inheemse boompjes en binnen 5 jaar groeide hun minibos uit tot een rage.
DE JUNGLETUIN
Philip Oostenbrink. Oorspr.titel The Jungle Garden. Uitg.Terra, Amsterdam, 2021 : 224 blz. Prijs 29.99 €. ISBN 978 90 8989 867 8. NUR 425,426.
De auteur (hoofdtuinman van Walmer Castle and Gardens, Kent : home van de Lord Warden of the Cinque Ports !) was ooit danig onder de indruk van de Exotic Garden in Norwich, een creatie van wijlen Will Giles, voorzitter van de Norfolk Horticultural Society en werd gaandeweg specialist op het gebied van exotische planten. Met dit boek wil ie mensen inspireren om hun tuin of binnenplaats een jungle look te geven. Er staat een ABC in van m.d. 100 jungleplanten en Oostenbrink bespreekt 8 jungletuinen voor kleine en grote locaties, hij vertelt ook hoe je de verschillende bladvormen het mooist combineert, hoe je jungleplanten verzorgt (overwintering !), snoeit en kweekt.
P.S. Voorwoord door Tom Hart Dyke, nu curator van The Word Garden in zijn Lullingstone Castle (ook Kent) maar anno 2000 als plant hunter gekidnapt door de FARC-guerilleros in de Darien Gap tussen Panama en Colombia, terwijl hij op jacht was naar zeldzame ochideeën.
DE LOW BUDGET MOESTUIN
Huw Richards. Oorspr.titel Grow food for free. Uitg. Forte Uitgevers, Baarn, 2021 : 224 blz. Prijs 22.50 €. ISBN978 94 6250 267 3. NUR 423.
Een gast van 22 met een bij 170.000 abonnees populair YouTube-kanaal Huw Richards-Grow Food Organically. De uitdaging in zijn week per week logboek : een jaar lang je eigen groente en fruit low budget telen, zelfs als je geen eigen tuin hebt. Via zijn probleemoplossingen en adviezen (versier bvb om te beginnen een tank met 1000 liter regenwater) kan je aan de slag met het verbouwen, oogsten en verder plannen en tegelijk je portemonnee zoveel mogelijk gesloten houden. Duurzaam !
EEN TUIN VOL MET VOGELS
Dan Rouse . Oorspr.titel How to attract birds to your garden. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 192 blz. Prijs 22.50 €. ISBN 9789021581095. NUR 435.
Lees hoe je jouw tuin aantrekkelijk maakt voor vogels. Alles over het juiste voer op de juiste plek, nestkastjes maken/ophangen/observeren/onderhouden, de ideale vogelplanten, water voor vogels, de gevaren die je kan beperken (katten !).
BIJEN HOUDEN STAP VOOR STAP : VOOR BEGINNENDE IMKERS
Prof. dr. Kaspar Bienefeld. Oorspr.titel Imkern – Schritt für Schritt. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2021 : 128 blz. Prijs 20 €. ISBN 978 90 215 8307 5. NUR 432.
Bijen houden helpt de natuur en jezelf, maar hoe begin je er aan ? Alvast met voor een basisuitrusting te zorgen en augustus op je agenda te zetten : dan dient het bijenvolkje voorbereid op de winterrust. Hoe dat ‘inwinteren’ moet legt bijenspecialist Bienefeld (prof Humboldunief Berlijn en hoofd bijeninstituut Hohen-Neuendorf) je uit met tekst en foto’s. Ook wat er daarna komt : de begeleiding van de winterslaap, de voorjaarsontwikkeling, de topdrukte bij de hoofddracht en de zwermtijd. Tot het oogsten van de honing natuurlijk. Daarnaast krijg je veel info over dingen als het leven in en rond de bijenkast, de gezondheid van de bijenkolonie, enz. (soms , zoals m.b.t. regelgevingen, is er wel alleen aan Nederlandse lezers gedacht). Kom jij volgend jaar ook je kasten plaatsen op ons forteiland ? De acacia’s zijn gewilde ‘drachtplanten’ …
MILIEU
OMARM DE CHAOS
Jan Rotmans en Midcha Verheijden. Uitg. De Geus, Amsterdam, 2021 : 301 blz. Prijs 22,50 €. ISBN 978 90 44546338. NUR 740.
We staan op een kantelpunt in de geschiedenis van de mensheid. Covid-19. Klimaatverandering. Verlies aan biodiversiteit. De natuur isdonze levensader. Als we die bron vernietigen, vernietigen we onszelf. Hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid Rotmans biedt inzicht en overzicht in en van een wereld in transitie, geeft handvaten om ook zelf in beweging te komen.
ATLAS VAN DE KLIMAATVERANDERING : WAT ER GEBEURT – WAT JIJ KUNT DOEN.
Dan Hooke. Oorspr.titel Climate Emergency Atlas. Uitg. Van Holkema & Warendorf/Unieboek Het Spectrum, Amsterdam, 2021 : 96 blz. Prijs 19.99 € ISBN 978 90 00 37568 4. NUR 210.
Feiten en cijfers over de klimaatcrisis voor jonge en andere klimaatactivisten. Hoe werk het klimaat op aarde ? Waarom verandert het ? Wat heeft dat te maken met bevolkingsgroei, fossiele brandstoffen, landbouw, transport, zelfs de kledingsmode ? De ffecten van de klimaatverandering. Wat kunnen we aan doen ? Veel “dynamische” kaarten die uitleg geven in een oogopslag. Goed !
JONGEREN.KLIMAAT.NU : MANIFEST VOOR KLIMAATRECHTVAARDIGHEID
Jongeren Milieu Actief. Uitg. Lemniscaat, Rotterdam, 2021 : 112 blz. Prijs 4,95 €. ISBN 978 90 4771 375 3. NUR 600.
Zie deze Nieuwsbrief 2021, rubriek Milieu.
HOE WE EEN KLIMAATRAMP KUNNEN VERMIJDEN
Bill Gates. Oorspr.titel How to Avoid a Climate Disaster : The Solutions we Have and the Breakthroughs we Need. Uitg. Hollands Diep, Amsterdam, februari 2021 : 288 blz. Prijs 21.99 €. ISBN 9789048855209.
Waarom en hoe de actuele uitstoot van 51 miljard ton broeikasgassen tot nul reduceren tegen 2050 ? Zodat de opwarming deze eeuw beperkt blijft tot 2 of zelfs 1,5 °C ? Verslag over 10 jaar onderzoek door diverse experten over oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering. Uiteenzetting van een plan. Mikt vooral op een efficiënter werkende technologie om o.m. de elektriciteitsproductie te verduurzamen en zo evengoed andere sectoren zoals transport te vergroenen. Ook op doorbraak-oplossingen die we nog moeten vinden (innovatie is de specialiteit van ingenieur Gates), op een beter beleid van regeringen, op de actie van iedereen om de politiekers ter verantwoording te blijven roepen. To get real : allemaal mooi, maar Gates is ook de bezitter van een hightech nucleair bedrijf, google even TerraPower…
ALLES SMELT : DE WERELD VAN HET IJS IN EEN VERANDEREND KLIMAAT.
Peter Kuipers Munneke & Martijn van Calmthout. Uitg.Lias, Amsterdam, 2021 : 240 blz. Prijs 19.99 €. ISBN 978 90 8803 119 9. NUR 912.
Weinig gebieden op aarde zijn zo kwetsbaar als de witte plekken op je globe. Als al ons ijs smelt stijgt de zeespiegel met 63 m. Zover zijn we nog niet, maar het grote smelten is wel begonnen en gaandeweg steeds sneller dan gedacht. Een weerman/onderzoker en een wetenschapsjournalist bekijken in dit boek hoe het ijs in de wereld erbij ligt : de berggletsjers, het ijseiland Groenland, de Noordpool en Antarctica. En wat ons nog te wachten staat. Ook verhalen over de ijstijdenen, vroeger en nu, en over de stijgende zee. Zeespiegelstijging is geen eenvoudig proces : Rottumerplaat is Djakarta niet … Een mooi verzorgd, informatief boek. Value for money.
RED DE WERELD IN 365 DAGEN : ECOLOGISCHE TIPS OM JE LEVEN TE BETEREN
Saartje en Elisabeth Van Houtte. Uitg. Horizon/Overamstel, Amsterdam, 2021 : 272 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 94 9215 955 7. NUR 450
Tips en recepten om je milieu-impact te verkleinen,. Voor elke maand thema-uitdagingen om die voetafdruk te reduceren en je uitgaven te verminderen. Naast ‘dagelijkse’ suggesties : diverse bekende (goodbye plastic tas, thermostaat ’s nachts op 15°C en overdag op max. 19°C, geen palmolie, deeleconomie, junkmail, rietjes, anders reizen, glazen potten, internetten beperken, Italiaanse koffie) maar ook andere (Meat Free Monday, watervoetafdruk, emmer in badkamer, plasticvrije dag, Aleppozeep, banaanschoensmeer, één vuilniszak per maand, open oven, gsm op spaarstand). So : do it yourself ! Voor iedereen die een steentje wil bijdragen.
WARMTE : VOLWASSEN WORDEN AAN HET EINDE VAN ONZE WERELD
Daniel Sherrell. Oorspr.titel Warmth : Coming of Age at the End of our World. Uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen, 2021 : 272 blz. Prijs 21.99€. ISBN 978 90 295 4450 4. NUR 320.
Hoe leven in de schaduw van een allesomvattende catastrofe ? Een jonge klimaatactivist uit New York onderzoekt zijn emotionele reactie op de klimaatverandering die onze toekomst overschaduwt. Via een brief aan een toekomstig kind laat hij zien hoe deze klimaatcrisis alles verandert : onze hoop en verwachtingen, onze relatie met de tijd en met elkaar. En hij doet een appèl : uit een staat van verdoving komen en het nodige doen om het ergste te voorkomen.
KERNENERGIE : GESCHIEDENIS, OPPORTUNITEITEN EN UITDAGINGEN
Didier De Buyst. Uitg.Academia Press, Gent,2021 : 111 blz. Prijs 12.50 €. ISBN 978 94 014 8021 5. NUR 740/91.
Kennismaking met de uitdagingen en mogelijkheden van nucleaire techniek. Hoe natuurkundige principes toegepast worden om o.m. elektriciteit te produceren op grote schaal en hoe een kerncentrale werkt. Ook een (o.i. te optimistisch) woord over de risico’s en het kernafval en een blik op de toekomst, met o.m. kernfusie.