BONDSBERICHTEN 2021
Voor meer info : info@natuur2000.be
De zeer oude zingt (1974)
er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herinnert zich heilloos
en blijft ijlings
alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
Lucebert (1924-1994)
WELKOM LUC KNIPPENBERG
Een versterking van ons “websitesteam” : Luc Knippenberg uit Bree. Luc werd bereid gevonden om alvast ook een handje toe te teken bij het actueel houden van de websites. Kijk bvb eens naar de uitbreiding van de agendapagina op www.micj.be ?
VIJFTIG JAAR BEGAAN MET VLEERMUIZEN
Een invitatiebrief die we terugvonden in het archief van de Wielewaal-Jeugdafdeling (zoals Natuur 2000 van 1967 tot 1972 heette) :
Antwerpen, 30 januari 1971
Bij deze hebben wij het genoegen u en uw kennissen uit te nodigen tot het bijwonen van een voordracht met dia’s en demonstratie door J.M. van den Hoorn uit Purmerend, Sekretaris van de Vleermuizenwerkgroep van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie, over Het Leven en Het Gedrag van de Vleermuizen.
Deze voordracht, door de Wielewaal-Jeugdafdeling georganiseerd in samenwerking met de N.V. Kredietbank, vindt plaats in de Jesperszaal van de Kredietbank, Torengebouw, Schoenmarkt 35-37, Antwerpen, op zaterdag 13 februari om 20 u.
Toegang gratis voor alle belangstellenden !
Met vriendelijke WJA-groeten,
Het Bestuur.
GRATIS VLEERMUIZENPOSTER
EUROBATS, de Europese overeenkomst m.b.t. vleermuizenbescherming bestaat 30 jaar. Om dat te vieren is door het secretariaat te Bonn o.m. een leuke A2-poster gepubliceerd met de snoeten van de 51 betrokken vleermuissoorten. Bestel jouw gratis exemplaar via info@fortoelegem.be en kom het afhalen op één van de komende fortactiviteiten ?
www.eurobats.org
GA MEE NAAR DOGGERLAND ?
De Noordzee is er niet altijd geweest. Ca.50 .000 jaar geleden was daar, tussen het Noordwest-Europa en het Groot-Brittannië van nu een uitgestrekt laagland : boomloze toendra, met een grote rivier die de voorloper was van Rijn, Maas en Theems. Met ook grote kuddes rendieren, mammoeten, oerossen en wolharige neushoorns. Een paradijs voor de vleesetende bewoners : jagers-verzamelaars die tienduizenden pijl- en harpoenpunten en handbijlen achterlieten. Dit was het hart van prehistorisch Europa. Het kreeg zijn naam van de Doggerbank en het verdween 8000 jaar geleden onder water door klimaatveranderingen en een enorme tsunami (!). De Doggerlanders zijn dan vermoedelijk naar onze contreien getrokken, ze behoren zo tot onze voorouders… Het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden ( = het nationale archeologiemuseum van Nederland) houdt er tot einde oktober een grote tentoonstelling over. Ga je mee ? Zie ook de rubriek Agenda van dezer Nieuwsbrief : toegang 12,5 €, CJP en studenten 6 €.
EROPUIT IN GENT : GUM
We schreven in onze Nieuwsbrief al eens over het vernieuwde Gents Universiteitsmuseum, het GUM, in de Ledeganckstraat vlak naast het SMAK. Daarbij hoort ook de universiteitsplantentuin en de tropische serres : zo’n 10.000 plantensoorten met ook de beroemde Victoria regia’s, waar nog altijd de geest rondwaart van oudestempelprof wijlen Germain Verplancke (directeur van 1931 tot 1965). Om het draagvermogen van de bladeren te demonstreren deed hij er al eens een instituutspedèl op gaan staan… Een ticket voor het museum kost 8 euro, bezoek aan tuin en serres is gratis. Reserveren op gum.gent
EROPUIT IN ZEELAND
Nogal wat natuurgebieden in Zeeland worden beheerd door de stichting Het Zeeuwse Landschap. Die heeft bij diverse terreinen ook observatiehutten, hier een overzicht :
Plaat van de Vliet
Bruintjeskreek
Inlaag Keihoogte
Inlaag ‘s-Gravenhoek
De Blikken
Het Groote Gat bij Oostburg
Het Verdronken Land van Saeftinghe
Kijkschermen zijn te vinden bij :
De Slikken van de Heen
De Neeltje Jans
‘s-Gravenhoek
Oranjezon
Het Zeeuwse Landschap beveelt ook de volgende weidevogelgebieden aan :
De Bruintjeskreek op Sint-Philipsland
De Yerseke Moer
De Oude Veerse Weg
De Sint-Laurense Weihoek (Zandvoortseweg)
De Blikken ten NW van Oostburg
De Sophiapolder ten ZW van Oostburg
(hetzeeuwselandschap.nl)
TREKVOGELPAD
Een op vogels uitgekiend pad van west naar oost door Nederland : 400 km, 22 wandeletappes. Etappe 19 Brummen-Vorden (Veluwe, Sallandse Heuvelrug) krijgt op het blog frankwandelt.nl de meeste punten.
frankwandelt.nl/tag/trekvogelpad
KRAANVOGELS SPOTTEN IN DUITSLAND
Eind oktober-begin november : kraanvogeltijd.
Nu naar Lac du Der.
Of voor de verandering eens naar de Diepholzer Moorniederung, een hoogveengebied tussen Osnabrück en Bremen.
In het najaar trekken de Kraniche van hun broedgebieden in Scandinavië en Mecklenburg-Vorpommern naar Spanje. Traag is de vlucht (in een verlangen naar ver weg ?), muzikaal weemoedig de trompetroep. Naar de Niederung komen ze nog maar 20 jaar, daarvoor vlogen ze er gewoon over. De verzameling veenmoerassen bleek ineens een ideale pleisterplaats, met het maïs op de nabijgelegen akkers, bedoeld voor industrieel gehouden koeien, kippen en varkens. Overdag foerageren ze op die pas gerooide maïsvelden. Een uur voor de zonsondergang vliegen ze naar het natte veen : het water bied t’s nachts bescherming tegen vossen e.a. gevaar. Je kan ze dan zien vertrekken vanop de uitkijktoren bij het Rhedener Geestmoor. Een goede ochtenduitkijkpost is de vogelkijktoren bij de parkeerplaats bij het Neustädter Moor. Je komt daar best heel vroeg, om kwart voor acht (zonsopgang) zijn de laatste groepen al vertrokken. Als je overdag door het gebied rijdt, langs dorpen als Ströhm, Varrel en Kirchdorf, zie je overal kraanvogels op de velden, ze zijn wel alert. De Duitse Bund für Umwelt und Natuurschutz BUND heeft hier voor de vogeltoeristen kijkhuifkarren neergezet.
Begin oktober waren er ca.13.000 kraanvogels in het gebied, begin novermber zitten ze tegen de 60.000. In de herfst hebben ze bij goed weer geen haast , anders dan in de lente wanneer ze willen paren en broeden in het noorden…
P.S. De BUND heeft een infokantoor in het gebouw ‘Moorwelten’, Auf dem Sande 11 in Wagenfeld-Ströhen (in het weekend gesloten).
OP ERFGOEDWERKKAMP IN FRANKRIJK (EN ELDERS)
Zie ook www.rempart.com
Rempart is een netwerk van 180 Franse erfgoedverenigingen met verder nog veel internationale connecties. Elk jaar zo’n 300 restauratieprojecten voor vrijwilligers. Vraag meer info via contact@rempart.com
NESTKASTENONDERZOEK
Heb jij ook vogelnestkastjes hangen in je tuin, controleer je die in het broedseizoen ? Stel je al eens vast dat er eieren niet uitkomen? Kan je ons dat in dat geval signaleren, liefst met opgave van de vogelsoort, het totale aantal eieren en het aantal niet uitgekomen (bewaar die als je wil) ?
RUIMTE OVER IN EIGEN TUIN ? PLANT DEZE WINTER EENS EEN INHEEMSE BOOM OF STRUIK !
Vooral insecten die hier van nature thuishoren zijn gebaat bij inheemse en streekeigen bomen, voor de nectar en het stuifmeel. Planten die nakomelingen zijn van bomen die hier al eeuwen groeien zijn beter aan de plaatselijke omstandigheden aangepast en ze bloeien op het juiste moment (= dat veel insecten actief worden). De insecten hebben overigens ook iets aan bomensoorten met variatie in de bloeitijd , bvb de laatbloeiende klimop en de vroegbloeiende wilde kardinaalsmuts. Met de klimaatverandering in gedachten valt tevens de aanschaf te overwegen van een zuidelijker voorkomende inheemse soort zoals de zomereik. Minder aan te bevelen zijn paardenkastanje, haagliguster, plataan, witte abeel, acacia en alle gekweekte sierrassen van de schietwilg.
(De Steltkluut, Winter 2021)
BIJZONDERE GENERAL ASSEMBLY YEE, ZATERDAG 6 MAART 2021, 13-16 U CET
Met o.m. verkiezing van een nieuwe Treasurer en een nieuwe External Relations Officer. Ook gelegenheid om kennis te maken met vertegenwoordigers van andere lidorganisaties. Laat weten of je interesse hebt om dit mee te maken ? YEE = Youth & Environment Europe, opvolger van IYF ofte International Youth Federation for Environmental Studies and Conservation : federatie van jongerenorganisaties voor natuur en milieu in Europa, met secretariaat in Praag. Natuur 2000 werd daar in 2019 en 2020 vertegenwoordigd door Nathan Métenier (nathan.metenier@gmail.com), die External Relations Officer werd en nu half time voor YEE gaat werken. Voor 2021 vroeg Naïs Ohayon-Louisor (studeert Environmental Policy and Regulation aan de London School of Economics, ohayonlouisornais@gmail.com) om ons te mogen vertegenwoordigen : zij wil graag Treasurer worden, dat zou dan de tweede keer sedert 1974-1975 zijn dat Natuur 2000 een Treasurer levert aan IYF/YEE …
ANNUAL MEETING & GENERAL ASSEMBLY YEE : WEEKEND 25-26 SEPTEMBER 2021
Natuur 2000 wordt vertegenwoordigd door Naïs Ohayon-Louisor. Voor meer info/agenda : info@natuur2000.be. Voor meer info over Youth & Environment Europe : yeenet.eu.
EURO BIRDWATCH : 2-3 OKTOBER 2021
Miljoenen trekvogels doen deze tijd de Lage Landen en andere landen in Europa weer aan. Een megatrekvogeltelling in heel het continent, zie eurobirdwatch.eu. Wij gaan naar het Zwin en naar Westkapelle op Walcheren.
HISTORISCH : VIJFTIG JAAR GELEDEN DE FORMELE OPRICHTING VAN DE BOND BETER LEEFMILIEU
In 1970 heette Natuur 2000 nog Wielewaal-Jeugdafdeling, we veranderden onze naam pas in 1972. En als WJA kregen we in datzelfde 1970 een uitnodiging om op woensdag 11 november om 10 u in de vergaderzaal van de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel te Brussel (waar initiatiefnemer Michel Didisheim connecties had) met andere natuur- en milieuorganisaties te vergaderen over de toen absoluut nodige oprichting van een milieufederatie. Op de Volkshogeschool “De Blankaart” na, vertegenwoordigd door wijlen directeur Paul Kempynck, waren we er de enige Vlaamse vereniging naast een twintigtal franstalige. Uit die vergadering resulteerde een vereniging die de naam Bond Beter Leefmilieu (BBL) – Entente pour la Qualité de l’Environnement (EQE) kreeg en die in 1971 formeel gesticht zou worden. De BBL/EQE ging ook vlug daarna regionaal werken : nog in 1971 werd een Gewestelijk Uitvoerend Komitee Vlaanderen gevormd dat op 20 november 1971 om 15 u zijn eerste vergadering hield in het vergaderlokaal van het Kontaktkomitee voor Kringen van Natuurstudie en Natuurbehoud in de Ommeganckstraat 26 te Antwerpen (het huis, eigendom van de Zoo, werd later afgebroken).
Bron : Archief BBL in het Milieu-Infocentrum voor Jongeren, Antwerpen.
HISTORISCH : VIJFTIG JAAR GELEDEN PROGIL-ACTIE 13 MAART 1971
Uit het leaflet van het “Ant-Progil Komitee Kallo”, Van Reynegomstr. 2, 2748 Kallo :
Progil is de naam van een onderneming die te Kallo een fabriek wil bouwen, die een stof zal maken welke giftig is., kan ontploffen en branden, ook tijdens het vervoer. De afvalstoffen die hierbij zullen ontstaan zijn zeer giftig en stinken, zoals rottende eieren. Als Progil er komt zullen nog vele andere gevaarlijke en schadelijke fabrieken in de buurt worden gebouwd. Welke ? Dat mogen we van de overheid niet weten !
PROGIL NEE NOOIT
Mars op Gent, zaterdag 13 maart 1971, 15 uur Vrijdagmarkt Gent.
HISTORISCH : VEERIG JAAR GELEDEN KONINKLIJK BEZOEK IN DE B’STRAAT
Van 25 februari tot 8 maart 1981 vond te New Delhi de 3rde meeting plaats van de ‘Conference of the Parties’ van CITES, de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Natuur 2000 volgde dat soort bijeenkomsten i.v.m. onze actie om België die “Wahington Conventie” ook te laten ondertekenen : via diverse louche bedrijven was het land een draaischijf geworden voor de elders verboden handel in bedreigde dier- en plantensoorten. De vergadering te Delhi konden we mede namens het Europees Milieubureau (EEB) bijwonen. En in de marge daarvan maakten we kennis met allerlei interessante mensen : bvb Baudouin de Callataÿ, vertegenwoordiger van de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Nothomb. Maar ook enkele vooraanstaande ‘internationale’ dieren- en natuurbeschermers zoals de Belgisch-Franse prinses Elisabeth de Croÿ en haar vriendin de Maharani van Mewar-Udaipur. Deze laatste was de echtgenote van de Maharana (= Maharadja) van Udaipur in Rajasthan, de verpersoonlijking van de oudste Indische adel. De heersers van Udaipur beweren rechtstreeks af te stammen van de zon … Beide dames bleken erg geïnteresseerd in de werking van Natuur 2000 en wat later in het voorjaar van 1981 , toen de prinses de Croÿ samen met de Maharani te Brussel op bezoek was bij haar familie de graven de Lannoy, lieten zij weten dat zij graag eens op bezoek kwamen in Antwerpen. Natuur 2000 ging daar uiteraard op in en organiseerde voor hen een ontvangst op ons secretariaat in de Bervoetstraat, gevolgd door een lunch in de ‘Rosier’ en daarna een uitgebreid bezoek aan de Antwerpse dierentuin, voor en achter de schermen (dat laatste met de medewerking van KMDA-voorzitter René della Faille de Waerloos) …
NOG HISTORISCH : VEERTIG JAAR GELEDEN IUCN GA CHRISTCHURCH, 11-23 OKTOBER 1981
Veertig jaar geleden ondernam een Natuur 2000-delegatie de verste verplaatsing ooit : naar de Algemene Vergadering van de Internationale Unie voor Natuurbehoud ofte IUCN, in (anno 2011 door een zware aardbeving getroffen) Christchurch op het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland. Op weg daarheen en op de terugweg bezochten we ook natuurparken in Indië, Maleisië, Indonesië, Nieuw-Caledonië, Australië, Frans-Polynesië en Californië …
IN MEMORIAM : PATER LUC VERSTEYLEN S.J., REDDER VAN FORT OELEGEM
Woensdag 10 februari 2021 overleed aan Covid-19 te Wommelgem Pater Luc Versteylen (° 1927), stichter van Anders Gaan Leven/later Agalev en van de Groene Fietsers. Een verstandige, stijlvolle en idealistische man, telg van de Turnhoutse aristocratie en jezuïet geworden door het Amerikaans bombardement op Mortsel in 1943 (936 doden). Hij maakte zich al in 1958 als gevierd leraar aan het Xaveriuscollege te Borgerhout bekend met het Logboek van Kartouchke. . Met Natuur 2000 leerden we hem kennen via de vergaderingen en de acties van de Groene Fietsers in de jaren 1970. Die zetten enkele N2’ers zoals Harry Schram aan om zich ook te engageren in de Agalev-politiek. Door die GF-acties kon evengoed het onzalige Duwvaartkanaalplan van enkele bezeten politiekers en ambtenaren gecounterd worden en zo bleef o.m. Fort Oelegem gespaard van sloop. Pater Versteylen kwam ook enkele keren spreken op Natuur 2000-congressen, o.m. in de Cadettenschool te Lier. De Groene Beweging heeft enorm veel aan hem te danken, spijtig dat een edel iemand als hij tegen het einde van zijn leven ook de nijd bleek op te wekken van enkele labiele mensen die altijd in de marge van die beweging hebben bestaan…
IN MEMORIAM : HUBERT KOWALSKI, ORNITHOLOOG IN DE CAMARGUE
Op maandag 8 februari is in Frankrijk Hubert Kowalski (83) gestorven, groot ornitholoog en “garde” van de Réserve Naturel Nationale de Camargue van 1977 tot 2003. Met Natuur 2000 leerden wij hem kennen in 1973 tijdens ons tweede Camarguekamp, toen hij betrokken was bij de vogelringing in het biologisch station La Tour du Valat. Hij begeleidde ons bij enkele excursies en hij was enorm opgetogen toen wij hem als dank daarvoor een exemplaar van de nieuwe Atlas des Oiseaux de Belgique van graaf Léon Lippens konden geven, voorzien van een aimable dédicace die we speciaal in Knokke waren gaan halen… Nadien zijn we Kowalski nog meerdere keren tegen gekomen, o.a. in 1977 toen wij voor een libellenstudie (verslag van Koen Martens en Julius Smeyers in Beenbreek 1977, nr 7) midden in de Camargue in de Salin de Badon verbleven, waar hij net als garde zijn intrek had genomen in het andere huis. En ook bvb in 1990 (verslag van Wout Willems in Beenbreek 1990, nr 5). Het was wel een strenge heer. Als je wat durfde roezemoezen in de nieuwe vogelkijkhut viel snel de terechtwijzing ‘Quel Bordel’… Maar we hebben er van geleerd. Adieu Hubert.
IN MEMORIAM : MARCEL VERBRUGGEN, GROOT NATUURBESCHERMER
Donderdag 7 januari 2021 is te Pulderbos Marcel Verbruggen overleden. Hij werd 95. Tijdens zijn actief leven was hij leraar aan het Sint-Lievenscollege aan de Antwerpse Kasteelpleinstraat, om de hoek van de Bervoetstraat. Hij gaf er les aan meerdere N2’ers.
Tegelijk was hij ook een gevierd natuurcineast, actief conservator van het Zoo-reservaat De Zegge te Geel (een restantje van het voor de rest verdwenen prachtige laagveengebied het Geels Gebroekt : met geen dank aan de Boerenbond en de sinistere CVP-politieker Jos De Seranno, de benaarstiger van die vernieling en intieme vijand van Marcel) en verder bijzonder gedreven natuurverdediger, vanuit zijn stek aan de Groene Wandeling te ‘s-Gravenwezel.
De wegen van Marcel en Natuur 2000 hebben elkaar natuurlijk regelmatig gekruist. Voor ons eerste ledencongres, op 26-29 december 1970 in de Gevaertgebouwen te Mortsel, konden we hem samen met Roeland Dirks, de latere secretaris van Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, strikken voor het hoofdnummer, een discussie over de situatie van natuur en milieu hier te lande bij het einde van het Europees Natuurbeschermingsjaar N70. We zijn hem ook regelmatig gaan helpen bij zijn conservatorswerk in De Zegge : uit overtuiging maar ook omdat N2’ers erg bevriend waren met zijn dochters… Een keer was onze ontmoeting iets minder leuk : toen we tijdens een korhoendersweekend in De Kalmthoutse Heide zijn auto in de Heide terugvonden en Marcel zelf in een schuiltentje midden op de bolderplaats… De toen al bedreigde vogels zijn sindsdien helaas van de heide verdwenen, als je er nog 1 of 2 wil zien moet je naar de Hoge Venen, te weinig om de ooit algemene populatie in stand te houden.
Met het verdwijnen van Marcel zijn we zowat alle grote figuren kwijt die de Vlaamse natuurbeschermingswereld een halve eeuw domineerden en die we allemaal als vrienden mochten kennen en waarderen: Wielewaalstichter pastoor Segers, Roeland Dirks van voornoemde BBL-VL, Walter Van den bergh van de Kon.Mij.voor Dierkunde van Antwerpen, Herman Delaunois van Natuur- en Stedenschoon en het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming, Guido en Anita Van Steenbergen van het Centrum voor Natuurbeschermingsedukatie…
De nieuwe generatie gaat haar best moeten doen om wat deze mensen konden redden en realiseren te vrijwaren en te evenaren …
ONDERTEKENDE PETITIES
03.03.2021 Maak onze natuur niet monddood
14.04.2021 Geenpeace-petitie tegen diepzeemijnbouw in de Stille Oceaan
18.06.2021 Petitie tegen chemische lozingen