FILMS/DOCUMENTAIRES
DARK WATERS ****
Canvas/VRT 18/02/2022, 21:20
Todd Haynes, USA 2019
Advocaat Robert Bilott ontdekt een verband tussen een aantal mysterieuze sterfgevallen en chemiebedrijf DuPont, één van de grootste bedrijven ter wereld.
FRONTLINE : TROEBEL WATER
NPO2 21/04/2022, 20:25
Documentaire over de vervuiling door het Amerikaanse chemische bedrijf 3M van Alabama tot Antwerpen en over de impact van PFAS op mens en dier.
GRUTTO !
Release (o.m. Tilburg) : 07.07.2022
De nieuwste natuurdocumentaire van Gouden Kalf-winnaar Ruben Smet ( bekend van WAD en van De Nieuwe Wildernis, zie vroegere edities van deze Nieuwsbrief). Smet volgde de grutto op zijn ongelofelijke reis over de wereld en naar zijn broedgebieden. Het verhaal van de grutto gaat overigens niet alleen over de vogel zelf : hij staat ook symbool voor hoe mensen omgaan met de natuur. De problemen van de grutto (ons landschap is een woestijn geworden voor de vogel en in Senegal wordt ie gehaat) zijn ook onze problemen : klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit.
WOLF
Release : 15.09.2022
Regisseur Cees van Kempen zat 4 jaar in het bos om de terugkeer van de wolf vanuit het tegenwoordige oosten van Duitsland naar Nederland te kunnen filmen. Momenteel hebben 15 wolven een territorium bij onze noorderburen met o.m. 3 Veluwe-roedels, dit jaar zijn ook nog 11 zwerfwolven door het land getrokken. Van Kempen maakte ook al films over de ijsvogel, de bever en de torenvalk plus (vorig jaar) een over het nieuwe natuurgebied de Marker Wadden. Speciaal te vermelden : de ‘wolvenmuziek’ van componist Matthijs Kieboom, geproduceerd met een Cristal Baschet !
ONZE NATUUR
Release : 21.09.2022
Documentaire van bijna 1,5 uur over geselecteerde mooie natuurplekken hier te lande (van het Zwin tot de Ardennen) en hun ‘bewoners’. Cameraman Pim Niessen draait al 15 jaar natuurfilms. De vertelklanken komen uit de Limburgse keel van Matteo Simoni. Begin 2023 komt er een zesdelige serie op Canvas.
WILDLIFE FILM FESTIVAL ROTTERDAM
Van 4 tot 9 oktober 2022
Met ook enkele mooie Nederlandse natuurfilms zoals Wolf, Nederland onder water, Wild Port of Europe
Cinerama Filmtheater, Westblaak 13, 3012 KL Rotterdam
Korting met code IVN2022
TIJDSCHRIFTEN
ROOTS VOGELMAGAZINE VOORJAAR 2022
Uitg. New Skool Media, Amsterdam. Prijs 5.75 €. Info : klantenservice@rootsmagazine.nl
Leuke artikels over koloniebroeders (aalscholvers) en velduilen. Een wandeling met routekaart aan de Almere-kant van de Oostvaardersplassen. Een man van ARK Natuurontwikkeling pleit voor de ’terugkeer’ van de kroeskoppelikaan (leefde tot in de 15de eeuw in de mondingen van de grote rivieren en in grote meren langs de kust). Een test van 9 telescopen. De meest verkochte en beste van het moment : de Swarovski ATX 65/80/95/115 met een adapter voor digiscoping, prijs vanaf 3.260 €. Het slotartikel gaat over de inspanningen om het tij te keren voor de grutto. Ook een overzicht van alle afleveringen van de podcast Notenkrakers : te beluisteren via Juke.nl, iTunes en Spotify onder de naam Notenkrakers, of via rootsmagazine.nl/ podcast.
ROOTS VOGELMAGAZINE NAJAAR 2020
Uitg. New Skool Media, Amsterdam. Prijs 5.75 €.
Weer zijn prijs waard. Bruikbare artikels over Het Zwin en Helgoland (met de vogelhotspots in het najaar). Test van de vogelgidsen : de Lars Svenson krijgt uiteraard uiteraard 9,5, de nieuwe ‘Vogels van Nederland’ 9,0 en de 34ste druk van de Peterson maar 5,0. Ook tips hoe je een vogel door je verrekijker of telescoop fotografeert en wat je kunt doen als je een zieke of gewonde vogel vindt. Verder bijdragen over onze valken (wat gebeurt er in de torenvalkkast in de tuin van een vogelfotograaf en hoe boomvalk, roodpootvalk, torenvalk en smelleken uit elkaar houden), over de steppekiekendief, over tien loopvogels. Enz.
DE SCHARRELAAR, VOGELTIJDSCHRIFT VOOR LEZERS 2022/1
Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen. Prijs 16.99 €.
Weer één grote ode aan het leven, aan de natuur en aan de kunst van het kijken, hoewel dood en onheil evengoed aanwezig zijn in deze Scharrelaar. “Substantiële” verhalen van Nienke Beintema over het zeearendenjaar 2011 in de Biesbosch, van Hugh Gallagher over de zilvermeeuw, van roofvogelaar Rob Beilsma over de snelle natuur- en vogelterugloop in de buurt van ‘zijn’ Veldhuizen : wat daar is voorgevallen verschilt niet van wat zich in de rest van Nederland heeft afgespeeld. Jean-Pierre Geelen filosofeert bij een ijsvogel-waarneming ( Alles begint bij het kijken, maar waar eindigt het ?). Boekenman Alexander Reeuwijk heeft het dit keer over de monumentale vogelboeken van Elizabeth en John Gould. En vergeet de gedichten van Benno Barnard en Kees ’t Hart niet !
DE SCHARRELAAR, VOGELTIJDSCHRIFT VOOR LEZERS 2022/2
Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen,. Prijs 16.99 €.
Een medicijn in donkere vogelgrieptijden noemt de redactie deze aflevering. Kees Camphuysen werd er serieus mee geconfronteerd op Foula, het meest legendarische Shetlandeiland, met honderden dode grote jagers. Maria Vuijsje raakte betoverd door de Chileense flamingo in de Atacama. Stefan Brijs kreeg, na het overlijden van zijn moeder, in Andalusië troost van roodstuitzwaluwen. Threes Anna verhaalt over een strak geplande survey voor de Mauritaanse kust vanop het bovenste dek van een schip. Van Jean-Pierre Geelen en Saskia van Loenen krijg je een relaas over zes jonge ijsvogels die opgediept werden uit hun ondergrondse nestruimte, om daarna geringd door het leven te gaan. De vogelboek-uitleiding van Alexander Reeuwijk gaat over melancholische zilverreigers-in-de-regen-houtblokprenten van Ohara Koson in Nihon no hanga (nihon-no-hanga.nl) aan de Amsterdamse Keizersgracht, een uniek privémusem voor Japanse prenten uit de periode 1900-1945.
NIEUWE BOEKEN OVER NATUUR, MILIEU EN ERFGOED 2022
Geselecteerde nieuwe boeken die de redactie echt de moeite vindt. Voor nog meer info & adviezen : info@nieuwsbriefnatuur2000.be
VOOR KIDS (E.A.)
321 SUPERSLIMME DINGEN DIE JE MOET WETEN OVER WETENSCHAP
Mathilda Masters & Angelique Van Ombergen.
Een massa interessante weetjes over het heelal en de aarde, over wiskunde, natuurkunde en scheikunde, over planten, dieren en mensen, over wetenschappers en de wereld van de toekomst.
Een vleervoorbeeld : vampieren houden afstand als ze ziek zijn …
WETENSCHAP ALGEMEEN
HORIZON : EEN MONDIALE GESCHIEDENIS VAN DE WETENSCHAP
James Poskett. Oorspr.titel HorIzons. A Global History of Sciences. Uitg. Ambo/Anthos, Amsterdam, 2022 : 495 blz. Prijs 39.99 €. ISBN 978 90 263 4761 0.
BIOLOGIE ALGEMEEN
SPECIAAL !
FASCINEREND LEVEN : EEN GESCHIEDENIS VAN DE BIOLOGIE
Johan Braeckman (red.)/Linda Van Speybroeck (red). UItg. Academia Press/Lannoo, Tielt, 2de druk 2022 : 742 blz. Prijs 45 €. ISBN 978 94 014 7854 0. NUR 922.
Dit boek evolueerde uit een vroegere publicatie over markante figuren en ideeën uit de geschiedenis van de biologie : 27 teksten over telkens een of meerdere kernfiguren, van Aristoteles en Galenus tot Darwin en Rachel Carson. Braeckman doceert gedschiedenis van de biologie aan de UGent.
VLIEGEN
HET WONDER VAN VLIEGEN
Richard Dawkins. Oorspr.titel Flying, Defying Gravity and Design by Evolution. Uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2020 : 304 blz. Prijs 27.99 €. ISBN 99789046829691.
Wereldberoemd evolutiebioloog Dawkins (81) is gefascineerd door het bizarre fenomeen vliegen. Waarom zijn dieren gaan vliegen en waarom hebben sommige hun vleugels kwijtgespeeld ? Hij loopt langs de technische mogelijkheden en door miljoenen jaren van geleidelijke aanpassingen . In dat verband vertelt hij natuurlijk ook hoe destijds de gevederde dino’s op het idee kwamen om te gaan vliegen. En ooit al gehoord van de Argentavis magnificens ?
PALEONTOLOGIE
OERLAND : EEN REIS DOOR DE WERELDEN DIE ACHTER ONS LIGGEN
Thomas Halliday. Oorspr titel Otherlands. Uitg. Thomas Rap, Amsterdam, 2022 : 414 blz. Prijs 24.99 €. ISBN 978 94 004 0518 9.NUR 320.
PLANTEN
NUTTIG !
GEÏLLUSTREERD BOTANISCH WOORDENBOEK
Corinne Décarpentrie. Oorspr.titel Petit guide illustré de botanique. Uitg. KNNV Uitgeverij, Zeist, 2022 : 96 blz. Prijs 17.95 €. ISBN 978 90 5011 829 3. NUR 420.
Om een plant op naam te krijgen pak je een zgn. Flora vast : een boek waarin de plantensoorten van een land of regio worden opgesomd en waarin je determinatiesleutels vindt om je vondst te kunnen ‘determineren’. Dat vraagt wel nogal wat kennis van botanische termen en zo valt het gebruik van zo’n Flora in het begin niet altijd mee. Dit gidsje is daarbij een nuttige hulp. Het geeft eerst wat uitleg over de indeling van planten en dan wandel je mee langs de bedekt/naaktzadigen, grassen, varens, paardenstaarten, mossen, korstmossen en paddenstoelen. Leuk geïllustreerd wordt daar telkens uitleg gegeven over de termen en begrippen uit de Flora’s en met een beter begrijpen en herkennen daarvan ga je die Flora’s vervolgens een stuk vlotter kunnen gebruiken. Als ‘nawerk’ krijg je nog wat toelichting bij de Latijnse plantennamen en een woordenlijst.
VELDGIDS KORSTMOSSEN
Kok van Herk/André Aptroot/Laurens Sparrius. Uitg. KNNV uitgeverij, Zeist, 3e herziene druk 2022 : 371 blz. Prijs 45.95 €. iSBN 9789050118804. NUR 420.
Deze gids wil in staat stellen 412 afgebeelde Nederlandse korstmossen betrouwbaar op naam te brengen. Behalve soortbeschrijvingen ook algemene achtergrondinfo en (belangrijk !) goede foto’s. Meteen een zo compleet mogelijk overzicht van de huidige kennis op dit gebied. Geen determinatiesleutels (wel in een vroegere Veldgids van Aptroot & van Herk). In deze 3de druk zijn m.d. duizend verbeteringen doorgevoerd. Value for money !
INSECTEN : DIPTERA
DE MUG : OVER STEEKMUGGEN EN DE VERSPREIDING VAN ZIEKTEN
Chantal Reusken, Marieta Braks e.a. UItg. Stichting Biowetenschappen en Maatschappij/Uitgeverij Lias, Amsterdam, 2022 : 160 blz. Prjjs 12.50 €. ISBN 978 90 8803 1151. NUR 860, 911.
Wat weten we na 125 jaar (20 augustus 1897 : de Britse arts en later Nobelprijswinnaar Ronald Ross bewijst de rol van muggen ) over steekmuggen en de ziekten die zij kunnen verspreiden? Wat staat ons te wachten nu exotische muggen en ziekten reeds bij ons zijn aangetroffen, hoe de kans op ongewenste ziekten verkleinen ?
INSECTEN : HYMENOPTERA
DE WESP : DE GEHEIMEN VAN EEN ONMISBAAR INSECT
Seirian Sumner. Oorspr.titel Endless Forms – The Secret World of Wasps. Uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2022 : 383 blz. Prijs 27.99 €. ISBN 978 90 468 2680 5. NUR 432.
Eerste populair-wetenschappelijk boek over een voor os voortbestaan onmisbaar insect : als insectenverdelger en bestuiver net zo belangrijk voor ecosystemen en de biodiversiteit als bvb bijen, vlinders, kevers.Een grotere variëteit aan (100.000) soorten dan welk ander dier ook. Indrukwekkende cognitieve vaardigheden. Hun koloniestructuren leren hoe altruïsme zich in de natuur heeft ontwikkeld.
VOGELS
UNIEK …
AVIFAUNA ZEELANDICA : VOGELS,VOGELAARS EN VOGELONDERZOEK IN ZEELAND
Peter Meininger (red.). UItg. Sovon, Nijmegen, 21 maart 2022 : 1400 blz (2 delen). Prijs 59.90 €.
Natuur 2000 komt al m.d. 50 jaar op excursie/weekend/zomerkamp in Zeeland, dus serieuze info over de natuur in dit natuurland trekt direct al onze aandacht. En die is in dit geval meer dan verdiend. Na de Flora Zeelandica uit 2018 nu dus een avifauna in twee zware delen over de Zeeuwse vogelwereld met uitgebreide beschrijvingen van 450 vogelsoorten. Maar zowat alles komt verder aan bod : de vogelstand in Zeeland voor 1900, de eendenkooien, de vogels van de diverse vogelgebieden (ook de beroemde Telpost Breskens met 13 miljoen vogels op 40 jaar tellingen), de vogels van het stedelijke gebied, de rol van vogelaars uit ons land in Zeeland, enz. Ook bijzondere foto’s van topfotografen !
www.sovon.nl/AZ
(Het MICJ gaat een ex. aanschaffen, ga het daar lezen of lenen als de prijs buiten je budget ligt…)
VOGELTREK
VOGELVLUCHT
Scott Weidensaul. Oorspr. titel A World on the Wing. Uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2022 : 416 blz. Prijs 39.99 €. ISBN 9789046829532.
Een boek van een Pulitzerprijswinner. Een reis door de wereld om de nieuwste inzichten over de vogeltrek te kunnen meegeven. De afstanden die miljarden trekvogels afleggen blijken nog langer te zijn dan gedacht en ze navigeren evengoed efficiënter dan gedacht. Maar ook hier zou de klimaatverandering roet in het eten kunnen gaan gooien.
ZOOGDIEREN
THE RISE AND REIGN OF THE MAMMALS : A NEW HISTORY, FROM THE SHADOW OF THE DINOSAURS TO US
Steve Brusatte. Uitg. Mariner Books, Boston, 2022 : 528 blz. Prijs 29.99 $. ISBN 9780062951519.
Paleontolloog Brusatte schreef reeds een bestseller over de ondergang van de dino’s (The Rise and Fall of the Dinosaurs), in dit boek probeert hij de even complexe story te schetsen van hun opvolgers als wereldheersers : de zoogdieren. Die story is een 200, resp. 66 miljoen jaren oud. De zoogdieren overleefden de inslag van de “dino-asteroïde”, maar sindsdien zorgden tijd en massaal uitsterven voor een serieuze reductie. Terwijl de dominantie van het zoogdier mens de laatste eeuw nog eens voor het verdwijnen van 80% van de wilde zoogdieren zorgde. Veel van de info die we vandaag over de geschiedenis van de zoogdieren hebben valt te danken aan de studie van fossielen en dat is juist de specialisatie van de schrijver …
LANDSCHAPPEN EN NATUURGEBIEDEN
HEG : EEN BEHAAGLIJK LANDSCHAP VOOR MENS EN NATUUR
Kenneth F. Rijsdijk. Uitg. Noordboek Natuur, Gorredijk, 2022 : 112 blz. Prijs 12,90 €. ISBN 978 90 5615 924 5. NUR 410/940.
Een boekje over de belangrijke rol van heggen : de landschapsvoordelen, de natuurvoordelen, de culturele voordelen die heggen bieden, hun economische waarde : 16 belangrijke functies. Rijsdijk rekende uit hoeveel profijt heggen per strekkende kilometer opleveren. En toch verdween 70 % op een eeuw tijd : de “agrarische sector” gooide het kind met het badwater weg. Heggen kunnen bijdragen aan een simpele en doeltreffende oplossing om Nederland (en Vlaanderen) weer mooi en gezond te maken. Ze moeten zo snel mogelijk en grootschalig terug ingevoerd worden !
FAUNA EN FLORA VAN DE KEMPEN
Toni Llobet,Hans Baeté, Bart Muys. UItg. Sterck & De Vreese, Gorredijk, 2022 : 144 blz. Prijs 17,50 €. ISBN 978 90 5615 607 7. NUR 420/430.
Lees nog eens het Kempengedicht in onze Nieuwsbrief 2018. De stille Kempen van vroeger en de purp’ren hei van Eugeen De Ridder/Armand Preud’homme hebben ze ons afgepakt. Maar een grensoverschrijdende regio van m.d. 5000 km²in het noordoosten van België en in de Nederlandse Nederlandse provincie Noord-Brabant heet nog altijd Kempen. Een zandgrond-gebied met hier en daar grotere aaneengesloten stukken bos, heide en vennen, naast graslanden en akkers. Gesteund door bekwame lieden geeft veldecoloog Baeté in dit boek een uitgewerkt en mooi geïllustreerd overzicht van wat er in de Kempen van vandaag te vinden is aan leefgebieden, flora (van laag tot hoog) en fauna (van insecten tot zoogdieren) : 709 soorten die je op het zicht zou moeten kunnen identificeren. Bruikbaar als je naar de door deze veldgids ‘aanbevolen’ wandelgebieden trekt, zoals de Kalmthoutse Heide of de Hoge Kempen.
ERFGOED
ECHT AANTREKKELIJK & INTERESSANT
ATLAS VAN VUURTORENS AAN HET EINDE VAN DE WERELD
José Luis Gonzalez Macias. Oorspr.titel Breve Atlas de los Faros del Fin del Mundo : Un extraordinario Viaje. Uitg. Meulenhoff Boekerij bv, ,Amsterdam, 2022 : 160 blz. Prijs 22,99 €. ISBN 978 90 290 9490 0. NUR 320.
Dit soort erfgoed in de natuur heeft N2’ers altijd aangesproken, van de Waddeneilanden tot de Camargue en nog veel verder. De schrijver van dit mooie eigengeïllustreerde boek is ook van jongs af aan gefascineerd door reizen, kaarten en atlassen. Hij reist er (zoals Jules Verne allemaal in gedachten, maar niets verzonnen : alles op basis van reeds bestaande informatie, afbeeldingen, zeekaarten ) langs verre eenzame vuurtorens op unieke plekken en vertelt er even bijzondere verhalen bij. Want dit boek gaat niet alleen over vuurtorens. Je werpt ook een blik op aspecten van het menselijk bestaan, het doet je vragen stellen over een leven in eenzame afzondering enzo … Een speciaaltje onder de verhalen : dat van de vuurtoren op Stephens-eiland in de Sraat Cook tussen de twee grote eilanden van Nieuw-Zeeland. Daar leefde de stephens-eilandrotswinterkoning, de enige zangvogel die niet kon vliegen. Letterlijk kon, want de hele populatie werd in 1894 uitgemoord door de poes Tibbles van de pas gearriveerde vuurtorenwachter David Lyall, naar wie de soort genoemd werd : Xenicus lyalli. Vermoedelijk kwam de vogel ook voor op andere eilanden en op Nieuw-Zeeland zelf, maar werd hij daar evengoed uitgeroeid door katten, ratten en andere plagen. Dit boek werd in 2020 door het Spaanse ministerie van Cultuur verkozen tot het mooist uitgegeven boek van het jaar.
WANDELEN EN NATUURREIZEN
HET GELUK VAN DE WANDELAAR
Stephen Graham. Oorspr.titel The Gentle Art of Tramping. Uitg. Oevers, Zaandam, 2022 : 238 blz. Prijs 21 €. ISBN 9789492068866.
In dit anno 1926 verschenen maar nog altijd leerrijk en nu opnieuw uitgegeven boekje schreef journalist en schrijver Graham (1884-1975): Weet hoe je moet wandelen en je weet hoe je moet leven. Zelf bewandelde hij een groot deel van zijn leven hele stukken van de wereld, bvb van Archangelsk naar Moskou, langs de Zwarte Zee en de Kaukasus. Grahams wereld bestaat helaas niet meer, maar het door hem beschreven geluk van op pad te kunnen gaan met niets anders dan ideeën en een plunjezak vol eerste basisbehoeften is van alle tijden : het in aanraking komen met de natuur, de medemens, het binnenland, het buitenland, de schoonheid en het leven zelf. Je hebt het allicht ook al opgestoken bij tv-wandelaar Arnoud Hauben ? Door Oevers goed verzorgde publicatie, ook een leuk cadeautje…
DROOMREIZEN IN EUROPA
National Geographic. Oorspr.titel Journeys of a Lifetime. Uitg. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 2022 : 232 blz. Prijs 25.99. ISBN 978 90 4392 538 9. NUR 500.
Een prestatie van Toucan Books Ltd en National Geographic Partners. Inspiratie voor ontdekkingen met elke mogelijke vorm van transport. De fjorden van Noorwegen met de boot. De Ringweg van IJsland. De Zwitserse Glacier Express. Te voet : de Dingle Way rond het westelijkste schiereiland van Ierland en de Levadas van Madeira. En nog veel meer. Het Transsylvanië uit de verhalen. Vogels spotten in de Donaudelta en walvissen bij de Azoren. Odysseus achterna van Troje naar Ithaka. Of Robert Louis Stevenson en zijn ezel in de Grands Causses. Of Mark Twain op zijn kastelentocht in het dal van de Neckar. De hoofdredacteur van National Geographic Traveller vond in dit boek nieuwe wegen om verlichting door reizen na te streven. Veel adviezen en Hoogtepunten in de marges.
NATUURBESCHERMING EN NATUURBEHEER
GERED DOOR DE BOOMKIKKER
Ignace Schops. Uitg. Lannoo , Tielt, 2022 : 214 blz. Prijs 25.99 €. ISBN 978 94 014 8627 9. NUR 740, 940.
Redden wij de natuur of redt de natuur ons?
In april 1991 staat Ignace Schops ergens in de Limburgse bossen tot zijn liezen in het water, wanneer hij recht in de ogen kijkt van een kwakende boomkikker. “Ook al verstond ik hem niet, zijn boodschap was duidelijk”, schrijft hij. “Laat mij leven en stop met het vernietigen van de natuur. Doe iets!”
Ignace Schops is naast bezieler van het Nationaal Park Hoge Kempen, directeur van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland en sinds juni 2022 ook voorzitter van de Bond Beter Leefmilieu. In ‘Gered door de boomkikker’ geeft hij op een toegankelijke manier een overzicht van verschillende aspecten van de menselijke impact op het klimaat en verduidelijkt hij de verbondenheid van de mens met de natuur.
Verder legt Schops uit hoe industrie, landbouw, politiek en economie elkaar kunnen versterken en zo samen het klimaat kunnen redden. Een natuur-inclusieve samenleving brengt namelijk meer op voor de economie en het menselijk welzijn dan een samenleving zonder natuur. Vervolgens probeert hij een antwoord te vinden op de vraag hoe we zowel geld kunnen bijverdienen als de basis van ons bestaan kunnen veiligstellen.
Aan de hand van tal van gesprekken met politici, CEO’s van grote bedrijven, lobbyisten, natuurbeschermers en VN-medewerkers stelt hij een systemische transitie voor naar een andere kijk op natuur, economie en energie waarbij hij verschillende ideeën uit de doeken doet zoals System of Environmental-Economic Accounting, (Re)connection Model en de Universele Rechten van de Natuur.
“Als we de natuur kunnen redden, dan zal de natuur ook ons kunnen redden. Want net zoals de boomkikker maken wij deel uit van die natuur. Wij zijn natuur.”
(J.H.)
NATUURAMNESIE : HOE WE VERGETEN ZIJN HOE DE NATUUR ER VROEGER UITZAG
Marc Argeloo. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2022 : 422 blz. Prijs 39.99€. ISBN 978 90 450 2224 6. NUR 410/940.
Marc Argeloo is een bekende naam in de Nederlandse natuurbeschermings- en vogelwereld. In Natuuramnesie bespreekt hij twee theorieën uit het midden van de jaren negentig over het menselijk onvermogen om natuur in een historisch perspectief te plaatsen: het shifting baseline syndrome (syndroom van het verschuivende referentiekader) en environmental generational amnesia (generationeel milieugeheugenverlies).
Argeloo merkt op zelf ook aan natuuramnesie te lijden. Zo denkt hij nostalgisch terug aan de maatbaarzen bij zijn woonplaats in Alkmaar die nog meer dan 22cm groot wanneer hij als kind regelmatig ging vissen. Gaandeweg ving hij steeds minder en toen hij met oude vissers uit de buurt sprak, bleken baarzen van 30cm voor hen al klein te zijn. Herinneringen gemaakt in de jeugd zijn bepalend voor het beeld dat we van onze leefomgeving ontwikkelen en de natuurdoelen die we vooropstellen. Het generationeel verschil zorgt voor een vergeetachtigheid over generaties heen wat ervoor zorgt dat we het juiste perspectief verliezen, stelt Argeloo.
Het zijn mentale verschijnselen die een grote invloed uitoefenen op onze perceptie en kennis van de natuur en het gevoerde natuurbeleid. Een bepaald aantal, grootte of gewicht wordt als vanzelfsprekend genomen, terwijl bij nadere historische beschouwing geconcludeerd moet worden dat de status pas in een recent daaraan voorafgaande periode en na inmenging van de mens is ontstaan. In Natuuramnesie brengt Argeloo tal van wetenschappers, natuurliefhebbers, archeologen en historici samen om aan te tonen dat we te vaak vertrouwen op aannamen, giswerk, natuur verpakt in wetenschappelijke formules en vooral blijven hangen in het hier en nu. Dit natuurhistorisch gat is funest voor natuurherstel en bescherming. We missen een inschatting van de omvang waarmee de menselijke activiteiten biodiversiteit en ecosysteemfuncties hebben aangetast.
Kernwoorden: generational change blindness, shifting baseline syndrome, environmental generational amnesia, biotische homogenisatie.
(J.H.)
NATUURBEHEER : PRAKTIJK EN WETENSCHAP HAND IN HAND
Jan Van Uytvanck, Maarten Hermy, Geert De Blust & Maurice Hoffmann. Uitg. Sterck & De Vresse, Bornmeer., 2022 : 504 blz. Prijs 65 €. ISBN 9789056159702.
Een standaardwerk door niet de eersten de besten, Jan Van Uytvanck was in de jaren 1980 lid van Natuur 2000. De wetenschap achter natuurbeheer. Kennis en inzichten voor beheer en behoud van belangrijke ecosystemen : wetlands, graslanden, heiden, bossen, duinen. Ook herwaardering van natuurlijke processen, derol van grote grazers, klimaatadaptief natuurbeheer en rewilding.
MILIEUPROBLEMATIEK
WAT WE TOEN AL WISTEN : DE VERGETEN GROENE GESCHIEDENIS VAN 1972
Geert Buelens. Uitg. Querido Facto, Amsterdam, 2022 : 323 blz. Prijs 20 €. ISBN 978 90 214 3672 2. NUR 320 EN 694.
ALLES KOMT GOED : PFOS, OOSTERWEEL EN DE TERUGKEER VAN DE KAT
Thomas Geurden. Uitg. EPO, Berchem, 2022 : 265 blz. Prijs 24.90 €. ISBN 978 94 6267 344 1. NUR 740.
Een duik in ons grootste naoorlogse milieuschandaal, de “PFOS-affaire”. Een koppige speurtocht door de haven van Antwerpen en langs de politiek, milieubewegingen, milieuadministratie, onderzoeksinstituten, betonboeren en justitie. Geheime dadingen, milieuvergunningen à la carte, illegale lozingen in de Schelde, als berm vermomde stortplaatsen, omerta’s en theaterspel in het parlement : alles voor die vervloekte Oosterweelverbinding. Thomas ‘De Kat’ Goorden was de klokkenluider in het PFOS-schandaal. Hoe harder hij klauwt, hoe minder kleren De Keizer (?), de mannen van BAM en hun lakeien van de macht nog dragen.
FILOSOFIE
ECHT LEZENSWAARDIG !
DE GOEDE VOOROUDER
Roman Krznaric. Oorspr.titel The Good Ancestor. Uitg. Ten Have, Utrecht, 2022 : 303 blz. Prijs 22.99 €. ISBN 978 90 259 0793 8. NUR 730.
KALENDERS
365 DAGEN ONZE NATUUR
Het team achter Onze Natuur. Uitg.Lannoo, Tielt, 2022. Prijs 27, 99. ISBN 978 94 014 8335 3. NUR 410.
Zie ook de rubriek Boeken/Films. al sinds 2019 waren twee cameraploegen op safari om onze inheemse fauna en flora op een nieuwe manier in beeld te brengen, van Het Zwin tot de Ardennen. In deze kalender wordt voor elke dag van het jaar een natuurgebied, een wist-je-datje, een leuke doe-tip (Hang een vleerkast aan je gevel, Scan de QR-code en maak een lekkere vetbol), een wild verhaal of een bijzonder fenomeen uit Onze Natuur voorgeschoteld. Elke bladzijde is bovendien voorzien van een natuurbeeld dat er mag wezen. Het eerste beest dat aan bod komt : de laatvlieger, met uitleg waarom vleren geen gravity boots nodig hebben. En een beest dat tussendoor regelmatig aan bod komt : de bever. De moeite waard.