BRAZILIË : AMAZONE BRANDT OP 3358 PLEKKEN TEGELIJK
Het aantal bosbranden dat tegelijk woedt in het Brazilaanse Amazonegebied was in 15 jaar tijd niet zo groot. In augustus 2022 ging het in 24 uur om 3358 verschillende branden, bijna 3 x zoveel als op de meest verwoestende dag in augustus 2019, toen beelden van het brandend regenwoud de wereld rondgingen. Het nationale ruimteonderzoeksinstituut INPE houdt al sinds 1998 de bosbranden dagelijks bij vanuit de ruimte. In heel augustus ging het dit jaar om tegen de 25.000 branden.
Info : Instituto Nacional de Pesquisas Espaciais, Programa Queimadas (www.gov.br/inpe)
BRAZILIË : BOOM VAN 88,5 M IN AMAZONE
Satelliet-laser scanning vanuit de lucht (ALS) maakte onderzoekers van het Instituto Nacional de Pesquisas Espacials al in 2019 opmerkzaam op een reusachtige boom in het Paru Staatswoud op de grens tussen de Braziliaanse Amazonestaten Para en Amapa, bij de Jari rivier. Na drie jaar plannen, vijf expedities en een trektocht van twee weken wisten zij de Dinizia excelsa Ducke ofte Angelim Vermelho in kwestie begin oktober 2022 te bereiken. Het gaat om de hoogste boom, ooit in het Amazonewoud ontdekt : 88,5 m hoog ( = een gebouw van 25 verdiepingen) en 9,9 m diameter. Geschatte ouderdom : 400 yo.
BRUSSEL : SMERIGE STAD
Het sluikstortprobleem wordt met de dag groter in sommige Brusselse gemeenten als Schaarbeek, Anderlecht en Molenbeek. Het doet denken aan toestanden in Antwerpen-Noord en Borgerhout in het Antwerpse : evengoed 19.000 kg illegaal afval per dag in Schaarbeek, 18.000 in Anderlecht (vergelijk : 2.000 in Ukkel). Het tv-programma Pano zond er een noodkreet over uit op 12 oktober. Pano sprak met straatvegers die klagen over een absoluut gebrek aan respect en burgerzin. En met “betrokkenen” : in Marokko wordt er niet gesorteerd zegt een Marokkaanse vrouw en één uit Guinée : in Conakry gaat alle afval de straat op of de goot in. En met politiekers , die gewoon bevestigen dat hun gemeente smerig voor de dag komt …
FRANKRIJK : HET LICHT UIT IN MONTPELLIER
In Montperllier doven ze de straatverlichting op de grands axes van 23:00 u tot 05:00 u. De stad wil zo een voorbeeld-metropool zijn t.a.v. de klimaatcrisis. De afgelopen 20 jaar nam de lichtvervuiling met 30% toe, zoals ook in meer dan 85 % van Frankrijk : met alle schade vandien voor de biodiversiteit.
FRANKRIJK : VERSCHUIVENDE WIJNGRENS
Tussen 1960 en 2020 steeg de temperatuur in Europa elk 10 jaar 0,1 °C tot ruim een halve graad Celsius. In Frankrijk is de gemiddelde temperatuur nu in Rijsel (Lille) als in Rennes 30 jaar geleden en de temperatuur nu in Le Mans is vergelijkbaar met die in Bordeaux 30 jaar geleden. De opwarming van de aarde is voor wijnboeren in het zuiden desastreus. Als het wereldwijd 2 °C warmer wordt daalt de hoeveelheid grond die geschikt is voor wijnbouw volgens onderzoek van de Colulmbia University (N.Y.) met 56 %. De schade kan enigzins beperkt worden als de klassieke druivenrassen uit een regio ingeruild worden voor andere.
IJSLAND : STOPT 2024 MET COMMERCIËLE WALVISJACHT
De regering ziet geen economisch voordeel meer in het voortzetten. Vandaag mogen er nog 209 gewone vinvissen en 217 dwergvinvissen gevangen worden. Door de uitbreiding van de zone rond de kust waar niet gevist mag worden moeten de walvisvaarders verder op zee en er is ook de moeilijke concurrentie met Japan. Slechts twee landen zouden dan na 2024 de commerciële walvisvangst nog toelaten : Noorwegen en Japan. En dat hoewel die jacht al sedert eind de jaren 1980 werd verboden door de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC). In 2020 vingen Noorse walvisvaarders 503 walvissen en Japanse 307.
INDIA : TE VROEG TE HEET, WARMSTE MAART OOIT (45-50°C)
In de tijd van The Raj, de periode van direct Brits bestuur van het Indisch subcontinent (1858-1947), had elk jaar zijn 3 seizoenen : Cold Weather, Hot Weather en Rains. In april hoorde je de brain-fever birds, je dacht “Hell, another six months!” en je zette een punkah-wallah aan de handbediende fan in je bungalow. Of je trok zoals de Viceroy en de hele administratie naar een Hill Station, bvb Simla of Ootacamund/Ooty. Van juni tot september kwam de moesson en dan volgden 6 maanden met ‘almost perfect weather’. In het India van vandaag gaat dat blijkbaar niet meer op. De maand maart 2022 was de warmste in 122 jaar, met temperaturen tot 45-50 °C. De temperaturen stijgen veel vroeger dan normaal , India zit duidelijk met meer en intensere hittegolven : de opwarming van de aarde. Het heeft nare gevolgen voor bvb de graanoogst en ook bedenkelijke, er worden massa’s meer steenkolen verstookt door de verhoogde vraag naar elektriciteit om de ventilatoren te laten draaien …
INDIA : POWER LINES TURNING KUTCH INTO A BIRD GRAVEYARD
Het uitgestrekte Kutch-district in de staat Gujarat omvat o.m. de bekende Rann van Kutch, een zoutvlakte/moerasgebied in het zuidwesten van de Tharwoestijn. In december 2021 ontstond in Kutch een 30GW hybride energiepark van 72.000 ha, vlakbij het Kutch Desert Wildlife Sanctuary : de enige broedsite van flamingo’s in Azië. En de hoogspanningsleidingen die hieruit vertrekken doen niet alleen tienduizenden vogels sneuvelen, ze bedreigen ook rechtstreeks het habitat van de nu kritisch bedreigde en in de Britse tijden nog algemene Great Indian Bustard, de Grote Indische Trap : er zijn er nog amper 150 van over.
NEDERLAND : EINDELIJK STIKSTOFMAATREGELEN, 1/3 MINDER VEE IN 2030 ?
Drie jaar nadat de Raad van State het vorige stikstofbeleid naar de prullenmand verwees en Nederland in een stikstofcrisis belandde is er misschien een begin van een oplossing. Het was stikstofstrijder Johan Vollenbroek die destijds ageerde tegen de overschrijding van de stikstofnormen in de natuur. Na veel te lang blind blijven willen de politiekers nu een einde maken aan die te grote uitstoot. Het draait allemaal vooral rond de (industrieel geworden) landbouw. De provinciebesturen moeten samen met de boeren de juiste aanpak bedenken : innovatie of uitkoop en verplaatsing. Zij krijgen het niet makkelijk. In de zones omheen de Natura 2000-gebieden moet de uitstoot in elk geval met 70% omlaag. Een en ander zou betekenen dat er in 2030 ca 30% minder vee zou zijn. De landbouw zal de komende jaren fors moeten inkrimpen, bijna 1 op 3 boeren zal moeten stoppen. Johan Vollenbroek : “Er is toekomst voor de landbouw. Maar wel een andere landbouw…”
P.S. Wanneer zullen de politiekers ook in Vlaanderen echt gaan beseffen dat het niet meer kan, zoals wij nu evengoed industrieel boeren : louter en alleen om poen te scheppen en met lak aan duurzaamheid ?
Zie ook de rubriek Wereld van jaargang 2019 van deze nieuwsbrief.
NEDERLAND : OVERAL IN NOORD-BRABANT IS DE LUCHT ONGEZOND VIES
Samenhangend met het voorgaande : inwoners van het ons nabije Nederlandse Noord-Brabant leven een jaar korter dan gemiddeld. Op geen enkel woonadres wordt voldaan aan de WHO-normen voor luchtkwaliteit. Bijna 23% van de volwassen Brabanders lijdt aan een hart-vaatziekte, 1 op de 7 longkankerpatiënten kreeg er kanker door luchtvervuiling en 1 op 5 kinderen heeft astma. De intensieve veehouderij levert er enorme pieken in de uitstoot van stikstof en fijnstof en daarnaast is er nog de overlast van wegverkeer en industrie. De volksgezondheid is daar door de politiekers cynisch opgeofferd aan economische en eigen belangen. Provincie- en gemeentebestuurders hebben zovele jarenlang de teugels gevierd zonder serieus te willen nadenken over de schade aan de volksgezondheid en het leefmilieu…
(GGD-Rapport Luchtkwaliteit en Gezondheid in de Provincie Noord-Brabant, 9 juni 2022)
NEDERLAND : KASTEEL HOENSBROEK HET MOOISTE
Een vakjury koos het Zuid-Limburgse kasteel uit een top 5 waar ook de kastelen Westhove (Zeeland) en De Haar (Utrecht) in stonden. Voor de verkiezing van die 5 brachten ruim 30.000 ANWB-leden (ANWB = de Nederlandse VAB) hun stem uit. Vooral op het onderdeel authenticiteit scoort Hoensbroek hoog, het slot werd nooit verwoest door brand of oorlog. Je leest de buitenzijde als een bouwgeschiedkundig boek.
www.kasteelhoensbroek.nl
NEDERLAND : WATERDUNEN
De rubriek Natuur van deze nieuwsbrief heeft het o.m. over de sterfte van grote sternen in het natuurgebied Waterdunen. Een voor de binnenlanders nog niet zo gekend succesnummer van ‘maaknatuur’ op tien minuten fietsen van het fietsvoetveer Breskens-Vlissingen. Het gaat om een nieuw (vnl. jaren 2010) getijdengebied van 250 ha aan de West-Zeeuws-Vlaamse kust tussen Breskens en Groede, geïnspireerd door de Marquenterre (= een in 1973 ontpolderd schorrengebied aan de monding van de Somme, Noord-Frankrijk). De Stichting Het Zeeuwse Landschap deed er inspanningen om de vogels dichterbij te brengen via de aanleg van vogeleilanden en de bouw van vogelkijkhutten. Je hebt er dus een grote broedkolonie grote sternen, maar bvb de kolonie zwartkopmeeuwen is niet veel kleiner.
www.hetzeeuwselandschap.nl
NEDERLAND : SCHIPHOL MOET KRIMPEN
Vele decenniën steunde de Nederlandse regering de groeiplannen van de “nationale” en KLM-luchthaven Schiphol, maar dat is nu gedaan. Op 24 juni 2022 maakte de bevoegde minister bekend dat Schiphol 12% moet krimpen : van af 2023 maximaal 440.000 vluchten per jaar. Voor het eerst wordt nu ook gekeken naar het belang van een betere en gezondere leefomgeving…
NEDERLAND/ZEELAND : ZEEGROENTEN SNIJDEN
De Provincie Zeeland verstrekt jaarlijks 284 vergunningen om in 7 gebieden bij de Oosterschelde (waarvan 5 beheerd door Het Zeeuwse Landschap : bvb het ‘snijgebied’ Rattekaai) zeegroenten te snijden. Het snijseizoen valt samen met de broedtijd van de kustbroedvogels en die kwetsbare beesten hebben die gebieden meer en meer nodig om te broeden, te rusten en voedsel te zoeken, om te overleven. De beschikbare ruimte staat nl. onder druk en er wordt daarom uitgekeken naar alternatieve snijlocaties i.p.v. de kwetsbare natuurgebieden in het broedseizoen. Het Zeeuwse Landschap wil de vergunningen de komende 4 jaar alleszins afbouwen naar nul.
NEDERLAND : KLIMAATMINISTER VOOR KERNENERGIE
Rob Jetten is in Nederland één van de boegbeelden van de D66-partij en zo kon hij minister van Klimaat en Energie worden. Tot verbijstering van de milieuverdedigers maakte hij meteen 5 miljard (!) uit het Klimaatfonds vrij om de bouw van twee grote kerncentrales voor te bereiden. Maar voor het klimaat zijn die van geen enkel nut ! Ze zijn pas rond 2040 klaar en de enorme investeringen gaan ten koste van echte duurzame projecten. De energievoorziening zou zo opnieuw afhankelijk worden van een eindige, buitenlandse grondstof (uranium). Bovendien worden de komende generaties opgezadeld met een onoplosbaar kernafvalprobleem en enorme veiligheidsrisico’ s in deze toch al onzekere (oorlogs?)tijden. De milieubeweging vraagt de politiekers daarom : besteed belastinggeld alleen aan echte duurzame klimaatmaatregelen, zoals hernieuwbare energie en besparing.
NEPAL : 355 TIJGERS GETELD, WELDRA 400 ?
Nepal zet zwaar in op antistroopmaatregelen met militaire posten in natuurparken. Om die parken zijn er ook bufferzones waar lokale gemeenschappen geld verdienen aan wildsafari’s en natuurbeheer en die dus baat hebben bij de bescherming van tijgers, neushoorns, olifanten e.a. bedreigde soorten. Zonder hen mislukt de bescherming van deze dieren. Het resultaat : een verdriedubbeling van het aantal tijgers. Maar het succes heeft ook een keerzijde : bewoners van het gebied, die brandhout zoeken en grassen om daken te maken worden meer opgegeten, vnl door tijgers zonder vast territorium die door dominante mannetjes naar de randen van bvb natuurpark Chitwan worden verjaagd en in de bufferzone terecht komen (waar minder prooidieren zitten). In Chitwan worden nu bomen gekapt om grasland te creëren voor meer prooidieren zoals herten. Meer prooidieren per hectare betekent dat elke tijger met een kleiner leefgebied toe kan en dat er in het natuurpark meer tijgers kunnen leven. Ook wordt naar de Himalaya gekeken als nieuwe habitat, zoals in Bhutan.
RWANDA : HILL’S HOEFIJZERNEUS NA 40 JAAR TERUGGEZIEN
Het Nationaal Park Nyungwe Forest in het zuidwesten van Rwanda is het best bewaarde nevelwoud van Centraal-Afrika, al meerdere N2’ers gingen het bezoeken. Tijdens een expeditie van Bat Conservation International in januari 2019 werd daar in een grot een vleermuis gevangen waarvan na 3 jaar checking bleek dat het om Hill’s Hoefijzerneus (Rhinolophus hilii) ging : een soort die bij de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN) genoteerd staat als critically endangered en die de laatste 40 jaar niet meer gezien was.
TANZANIË : MASAI VERDREVEN VOOR ARABISCHE TROFEEJACHT
De Tanzaniaanse machthebbers (president Kassim Majaliwa, vice-president Samia Suluhu Hassan : de namen zeggen ook wat) eten tegenwoordig uit de hand van de Verenigde Arabische Emirs. Die willen de komende jaren 7 miljard euro investeren in het door slecht bestuur verarmde land. In ruil verlangen ze jachtpartijen in wildparken. En zo worden in Loliondo in het noorden van het land 70.000 Masai-seminomaden met geweld van hun land verdreven. Er moet een wildpark komen waar de emirs uit de VAE hun privéjachtpartijen kunnen houden. Volgens internationale verdragen moeten de Masai, veehoudende nomaden, vooraf toestemming geven voor het gebruik van hun traditionele leefgebieden : in feite is dit een mensenrechtenschending. Maar de verhuizingen van Masai zijn al decenniën bezig : in Ngorongoro, ook in het noorden, moesten er al een 165.000 aan geloven …
TURKIJE/CONSTANTINOPEL : UNESCO ONGERUST OVER HAGIA SOPHIA
De dinsdag is sedert 1453 in de Griekse (en eigenlijk ook de hele christelijke) wereld een ongeluksdag : op dinsdag 29 mei van dat jaar 1453 werd Constantinopel, meer dan 1000 jaar de hoofdstad van het Oost-Romeinse Rijk en het centrum van het Oosters Christendom, ingenomen door de Turken die al in de jaren 1000 als Seldsjoeken het dan nog ‘Griekse’ Klein-Azië vanuit Azië waren binnengevallen. In de stad bij de Bosporus stond de beroemde kerk van de Goddelijke Wijsheid, de Hagia Sophia, van 537 tot 1453 met een 55 m hoge koepelzaal de grootste kathedraal ter wereld. Tijdens een Turkse orgie van plundering, verkrachting en vele duizenden moorden werd ook de Hagia Sophia leeggeroofd en beschadigd. Daarna maakte de Turkse sultan Mehmet II Fatih, ‘de Veroveraar’, er een moskee van en dat bleef de kerk tot 1934. Toen vond de grondlegger en eerste president van de nieuwe republiek Turkije (na de afzetting van de laatste Ottomaanse sultan), Mustafa Kemal Atatürk, ook een overtuigd voorstander van de scheiding van islam en staat, het meer passend om van de Hagia Sofia een museum te maken. In 1985 werd de kerk, een voorbeeld van Byzantijnse architectuur die met haar koepelvorm ook nageaapt werd door tal van latere Ottomaanse moskeeën, opgenomen in de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Met Natuur 2000 bezochten we ze enkele keren toen we op de Camlicaheuvels op de Aziatische oever van de Bosporus boven het vroegere Chalcedon de roofvogel-najaarstrek kwamen gadeslaan. Maar toen kwam in Turkije de autocraat Erdogan en zijn AKP-partij aan de macht en die begon stelselmatig de modernisering van Atatürk terug te schroeven en de islamisering vrij spel te geven. Tot woede van velen in Turkije, o.m. de Turkse Associatie van Archeologen, werden eerst van de Hagia Sophiakerken in Trebizonde en Nicea terug moskeeën gemaakt en in 2020 ook van de Hagia Sophia van Constantinopel ( nu Istanbul). De onschatbare christelijke mozaïeken en fresco’s die in de museumtijd ‘ontplaasterd’ waren werden terug afgeschermd en een horde ‘gelovigen’ ( = veel Erdoganaanhangers) kwam en komt de moskee elke dag bezoeken, waarbij ze er blijkbaar op uit zijn om er allerlei schade aan te richten, ergens in herinnering aan hun voorvaderen uit 1453. In Parijs is men bij de Unesco daar erg ongerust over en overweegt men nu de erkenning te herroepen …
VLAANDEREN : NIEUW FIETSVADEMECUM FIETSVOORZIENINGEN
De standaardrichtlijnen voor kwalitatieve fietsinfrastructuur. Het vademecum bepaalt hoe het ideale fietspad er uitziet en het bevat aanbevelingen voor wie fietspaden ontwerpt. Ook een handige leidraad om te controleren of de huidige fietsinfrastructuur rekening houdt met de richtlijnen. Het document schrijft bvb meer ruimte voor de fiets voor : 2 meter als nieuwe standaard voor een éénrichtingsfietspad en 3 meter voor een dubbelrichtingsfietspad.
https://wegenenverkeer.be/sites/default/files/uploads/documenten/Vademecumù20Fietsvoorzieningen.pdf
VLAANDEREN : DE INEOS-GRUWEL
Het chemiebedrijf Ineos (hoofdeigenaar : de uit Monaco opererende dubieuze Britse miljardair Jim Ratcliffe) kreeg in 1998 voet aan de grond in de Antwerpse haven en het geniet vooral de gunsten van de N-VA-politiekers, Bart De Wever voorop. Ineos vatte m.d. twee jaren geleden het plan op om in voornoemde haven twee nieuwe plasticfabrieken te bouwen :een propaandehydrogenatie unit en een ethaankraker, samen “Project One”. Die zouden met Amerikaans schaliegas (!) propyleen en ethyleen maken, de meestgebruikte grondstoffen voor de productie van nieuw plastic. Een schadelijk fossielbedrijf dus, dat wel volop aan greenwashing doet. Als Ineos zijn zin krijgt zitten we voor tientallen jaren vast aan het gebruik van klimaatschadelijk schaliegas en de productie van wegwerpplastic. Dat dit allemaal onze klimaat- en milieudoelen in gevaar brengt zal Bart De Wever & Co worst wezen, maar niet de milieubeweging en de milieu-actiegroep Ineos will Fall. Die probeert de haven los te maken uit de wurggreep van de vervuilende fossiele industrie. Nadat de door de N-VA gedomineerde Antwerpse Provincie-Deputatie de bouw van de ethaankraker ondanks alle bezwaren toch goedkeurde, was er op 28 januari te Brussel een betoging voor het kabinet van de Vlaamse (maar ook N-VA) Omgevingsministerin Zuhal Demir. Deze trok nogal van leer in het 3M-PFOS-schandaal te Zwijndrecht, iedereen is nu benieuwd naar haar gedrag t.o.v. de Ineos-kwestie : want er is bvb ook grote bezorgdheid om de PFAS die vermoedelijk geborgen ligt in het terrein dat Ineos wil ombouwen voor de bouw van de ethaankraker.
Zie evengoed de rubriek Actualiteit van deze Nieuwsbrief, jaargangen 2019 (29/8), 2020 (3/10) en 2022 (28/1).
ZUID-AFRIKA : OVERSTROMINGEN IN NATAL
De voorjaarsoverstromingen in Natal zijn een oud zeer, er wordt al over geschreven van in de jaren 1800. Binnen het subtropische klimaat zijn de dagen durende stortregens er een natuurlijk verschijnsel. Wij konden ons daar zelf rekenschap van geven tijdens meerdere Natuur 2000-trips in Hluhluwe-Umfolozi en in de Drakensbergen in die periode. Maar dit jaar zijn er tegen de 500 mensen omgekomen. Het noodweer viel veel heviger uit door het opgewarmde klimaat, de atmosfeer hield daardoor meer water vast en die extreme regenval kan alleen nog meer extreem worden zolang de temperatuur op aarde en ter plaatse blijft stijgen : zeker in het heuvelachtige zandduinenachterland van Durban en in de buurt van de Umgenirivier geeft dat problemen omdat settlers daar huizen bouwen waar het niet verantwoord is, eigenlijk zouden de nieuwe bewoners daar verplaatst moeten worden…
ZUID-AFRIKA : CORRUPTE OVERHEID, NEUSHOORNOORLOG WORDT GRIMMIGER
Het stropen van neushoorns verplaatst zich van het geplunderde Krugerpark, dat nog nauwelijks neushoorns telt, naar andere parken waar nog wel neushoorns zitten maar waar de dieren nog slechter beschermd zijn. Sedert het ANC aan de macht kwam in 1994 gaat het met het beheer van de nationale parken, ooit de trots van Zuid-Afrika, van kwaad naar erger : overal is corruptie en nepotisme troef. Ervaren rangers zoeken er dan ook een andere baan. In de eerste helft van 2022 zijn er in Zuid-Afrika alweer 259 dieren gestroopt. In 10 jaar tijd moesten reeds 7500 witte en zwarte neushoorns aan de stroperij geloven, er zijn er nu nog amper 3500 over. De stropers zijn echt vrijgevochten : in juli 2022 werd in het Timbavati Private Nature Reserve bij Kruger (Natuur 2000 was er enkele keren op kamp, op uitnodiging van de Landsdiens-collega’s) de toegewijde hoofdranger/veldwagter Anton Mzimba brutaal in zijn huis bij Boksbosrand doodgeschoten in opdracht van het stoperssyndicaat. En ondertussen is dus ook het oudste natuurpark van Zuid-Afrika, Hluhluwe-Umfolozi in de provincie Natal, het doelwit geworden van voornoemde criminele syndicaten. Hier werd de zuidelijke witte neushoorn ooit van uitsterven gered en Hluhluwe-Umfolozi voorzag Kruger destijds ook van een grote populatie ervan. Maar in Natal (nu : Kwazulu-Natal geheten) is de bescherming er nog erger aan toe dan in Kruger. Vele toegangspoorten worden niet eens bewaakt en er is ook geen algemeen toezicht, om bvb stropers tijdig te kunnen opmerken vanuit de lucht …
(The South African, 28 juli 2022) (Trouw, 4 augustus 2022)