MILIEUKWESTIES IN 2025
AFVALWATER
BIJNA 36.500 HUIZEN LOZEN AFVALWATER IN DE NATUUR
Van bijna 36.500 huizen in Vlaanderen komt het afvalwater nog altijd ongezuiverd in de natuur terecht en zowat 10% van die huizen ligt dicht bij een natuurgebied of een drinkwaterwinning. Terwijl de waterkwaliteit van de Vlaamse waterlopen al dramatisch is. En terwijl er een maatregel geldt dat tegen 2027 al het oppervlaktewater van goede kwaliteit moet zijn ? Hoofdoorzaak : de landbouw, maar dus ook huizen die rechtstreeks lozen. In principe moeten bewoners zelf instaan voor de waterzuivering. De nodige behandelingsinstallatie voor afvalwater (IBA) kost echter 10.000 € en in de meeste gemeenten neemt het bestuur dit daarom op zich. Maar in een tiental gemeenten is er nog geen enkele geplaatst en in 100 andere is slechts 20% gerealiseerd…
AUTO’S
THE TYRE EXTINGUISHERS EN EXTINCTION REBELLION TEGEN DE SUV’S
De Tyre Extinguishers (tyreextinguishers.com) gaan onverpoosd door met hun acties in vele landen en in januari voerde ook Extinction Rebellion actie tegen SUV’s op het Brussels autosalon. De klimaatbeweging wilde de autofabrikanten die steeds maar zwaardere en grotere voertuigen produceren, maar ook de politiek en de bedrijven met de bedrijfswagenspraktijk, wijzen op gebrek aan verantwoordelijkheid. In dit land domineren SUV’s de automarkt : bijna de helft van alle autoverkopen. Daarmee wordt een groot deel van de klimaatwinst teniet gedaan die geboekt wordt door de elektrificatie van voertuigen. Zonder de SUV’s (voor het overgrote deel voorzien van verbrandingsmotoren) had de CO2-uitstoot van auto’s met 30% kunnen dalen, nu is dat slechts 4%. Daarnaast nemen SUV’s een steeds groter deel van de openbare ruimte in beslag, zorgt hun gewicht door remmen en bandenslijtage voor meer uitstoot van fijnstof en zijn ongevallen met SUV’s twee tot drie keer dodelijker voor voetgangers en 30% gevaarlijker voor fietsers.
BOUW
BETON MET 40-70% MINDER CO2-UITSTOOT ?
Door het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) wordt er geëxperimenteerd met cementloos beton dat 40 à 70% minder CO2 zou uitstoten dan klassiek beton. Via het cement dat er in gestoken wordt om het beton te doen uitharden is beton verantwoordelijk voor 7 à 8 % van de wereldwijde uitstoot van CO2. In de plaats van met cement wordt er gewerkt met geopolymeren, een bindmiddel op basis van hoogovenslakken : afval uit de metaalindustrie. Naast die slakken kan ook vliegas gebruikt worden, de as die vrijkomt bij het verbranden van steenkool. Men hoopt voor de proefgebouwen, landbouwsleufsilo’s, op een levensduur van 30 tot 50 jaar (i.p.v. 10).
FIJNSTOF
ELEKTRISCHE AUTO’S STOTEN EVENVEEL FIJNSTOF UIT
De uitstoot van fijnstof lijkt in het algemeen te dalen, maar elektrische wagens helpen daar niet bij. Met name plug-in hybrides stoten meer fijnstof uit dan dieselwagens : gemiddeld 0,027 gram per kilometer tegen 0,025. Wat volledig elektrische wagens betreft : tijdens het rijden stoten ze geen CO2 of stikstofoxiden uit, maar de fijnstofuitstoot blijft bestaan. In pure cijfers is het verschil met een veel goedkopere benzinewagen verwaarloosbaar : een EV stoot 0,017 gram per kilometer uit tegen 0,018 voor een benzinewagen. De oorzaak van die hoge uitstoot : zowel de elektrische als de plug-in hybridewagens zijn te zwaar, hun hoge gewicht belast banden en remmen – een grote bron van fijnstof. Alles bij mekaar heel vervelend voor de politiekers wanneer fijnstofuitstoot mede als hoofdreden wordt opgegeven voor het invoeren van lage-emissiezones…
(NL Centrale Bureau voor de Statistiek)
KLEDING
MODE EN MILIEU
Kledingproductie is over het algemeen vervuilend. Er zijn wel milieuvriendelijke projecten maar ze blijven steken in kleinschaligheid, ze groeien niet mee met de modemarkt. Kleding wordt in grote volumes tegelijk geproduceerd in verschillende verre landen en zonder rekening te houden met milieukosten zoals de CO2-uitstoot. Er zijn ook praktische vragen, is er wel genoeg oude kleding van goede kwaliteit om te recyclen ? Een aparte hobbel is de financiering : er is nood aan investeerders maar die willen hier en nu resultaten zien, niet in Zuidoost-Azië. Banken zijn niet zo happig op duurzame mode-initiatieven, die kunnen vaak geen stevig verdienmodel laten zien. Het is ook lastig om risico’s in te schatten. Nauwe samenwerking tussen winkels, logistieke partijen, inzameling, recycling en leveranciers is een vereiste en dat gaat weleens mis. En toch : wil de modesector in 2050 klimaatneutraal worden, dan moet ze haar CO2-uitstoot voor 2030 al met 100 megaton hebben gereduceerd. Na bijna 10 jaar verduurzaming is pas 8,6 % van dat doel gehaald (Apparel Impact Institute). Op de Internationale Dag tegen Afval zei VN-Secretaris-Generaal Antonio Guterres : kleding wordt in een verbluffend tempo geproduceerd en weggegooid – gedreven door businessmodellen die draaien om nieuw en snel. We moeten nu in actie komen of mode wordt het einde van onze planeet.
KLIMAAT
EUROPEAN STATE OF THE CLIMATE -RAPPORT 2024
Een nieuw klimaatrapport waar de Europese klimaatdienst Copernicus aan meewerkte meldde midden april dat Europa 2 keer zo snel opwarmt als de rest van de wereld. Het westen kende in 2024 een natte periode, terwijl het zuidoosten met recordhoge temperaturen kampte. In het noordpoolgebied (Spitsbergen) was de zomer 8,5 °C warmer dan normaal. De temperatuur van de Middellandse Zee steeg met 1,2°C, wat de kans op hevige stormen en intense regen vergrootte. Anderzijds bereikte het aandeel groene energie in Europa een recordhoogte.
(wmo.int/publication-series/european-state-of-climate-2024)
KLIMAATPROBLEMEN : BELGIË ONVOLDOENDE VOORBEREID
Ter gelegenheid van de COP-30-klimaattop te Belém (begin november 2025) stelt het Belgisch Klimaatrisicocentrum CERAC in een uitvoerige klimaatrisico-evaluatie (28 belangrijke klimaatrisico’s) dat de klimaatverandering een bedreiging vormt voor de samenhang van onze maatschappij en voor onze veiligheid. Daarom moeten we ons beter voorbereiden op een stijgend aantal klimaatproblemen zoals falende oogsten of hittedoden…
(cerac.be/nl/bcra)
PFAS
CD&V-MINISTER BROUNS WIL DE PFAS-KRAAN NIET TOE !
PFAS zit in onze bodem, in ons drinkwater, in ons lichaam. De sanerings- en de gezondheidskosten worden gigantisch. De Vlaamse regering bedacht in dat verband een Tijdelijk Handelingskader (THK) , met normen voor PFOS en PFOA gestoffeerd door een expertencommissie. Die normen zijn het minimum om de bescherming van de volksgezondheid en de leefomgeving te garanderen. Toch worden ze amper een jaar na publicatie in vraag gesteld door milieu- èn landbouwminister Brouns. Niet vanwege nieuwe wetenschappelijke inzichten maar omdat de vereiste bodemsaneringen wegenwerken te duur zouden maken. Normversoepeling op basis van vervuilde grond… Toch zijn strenge normen en een grondige aanpak van de verontreiniging geen obstakels, maar investeringen in een gezonde toekomst. Voor België alleen al zal de saneringskost tussen de 2,5 en 40 miljard euro bedragen voor de komende 20 jaar. Elk uitstel in de uitfasering maakt de kosten voor mens en milieu groter. Meer dan ooit is het belangrijk dat onze beleidsmakers zich blijven uitspreken voor een Europees verbod voor PFAS en werk maken van een nationaal substitutie- en uitfaseringsplan om PFAS in consumentenproducten te vervangen door veilige alternatieven.
PLASTICPRODUCTIE
EEN VUIST TEGEN DE PLASTICSOEP ?
Luider en luider roepen milieubezorgde mensen om een internationaal bindend akkoord over het terugdringen van de plasticvervuiling aan land en op zee. In het voorjaar van 2022 besloot een VN-milieutop dat er een verdrag moest komen. Maar dat wil niet lukken. In november 2024 was er te Busan (Zuid-Korea) al een vergeefse poging, er werd dan maar besloten om opnieuw te proberen in augustus 2025 te Genève. Het gaat uiteindelijk om iets dat qua milieubelang te vergelijken valt met het Klimaatakkoord van Parijs. Alles draait op de eerste plaats om de razendsnel groeiende productie van plastic, uit aardgas en olie. De afgelopen twintig jaar is die verdubbeld en zonder ingrijpen komt er binnenkort nog eens een verdrievoudiging aan : extreem lucratief voor olieproducerende landen als Saoedi-Arabië, Iran en Rusland, die alles doen om te voorkomen dat een verdrag paal en perk zou stellen aan die productie. Hun verzet kreeg ondertussen ook de steun van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump. Deze draaide zelfs de wetgeving terug die het gebruik van plastic rietjes tegenging. Een kwalijke zaak bij dit alles is dat wereldwijd amper 10% van het geproduceerde en gebruikte plastic gerecycled geraakt. Het meeste belandt nog op vuilstorten, met alle risico op wegwaaien of -spoelen. Recyclebedrijven kunnen met hun gerecyclede plastic niet concurreren met goedkope nieuwe plastic uit China en de VS. Buiten het terugdringen van plasticproductie op zichzelf dient er overigens ook iets afgesproken tegen het toevoegen van schadelijke chemicaliën aan plastic om het de ideale eigenschappen te geven, zoals brandvertragers en stoffen die beschermen tegen uv-licht. T.a.v. duizenden van deze stoffen bestaan zorgen over gezondheidsrisico’s, nog eens duizenden andere zijn nooit goed onder de loep genomen …